Түркістан облысы. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана – қоғамның адалдық пен әділдікке қадам басуы

Сыбайлас жемқорлық — қоғамның дамуына, мемлекеттегі әділдік пен заңдылыққа, экономикаға үлкен зиян келтіретін құбылыс. Әрбір мемлекет осы мәселеге қарсы күрес жүргізіп келеді, себебі жемқорлық адамдардың мемлекетке деген сенімін азайтады, қоғамдағы теңдік пен адалдық принциптерін бұзады. Жемқорлықты жоюдың бір жолы — адамдардың жемқорлыққа қарсы санасын дамыту және оларға заңға бағынудың маңыздылығын түсіндіру. Жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыру дегеніміз — әрбір адамды адалдық пен әділдікке баулу, жемқорлыққа қарсы күреске шақыру.
Жемқорлыққа қарсы сананы дамыту үшін ең алдымен, адамдардың бойында заңға құрмет сезімін қалыптастыру қажет. Қоғамда кез келген әрекет заң шеңберінде жасалу керек деген түсінік орнығуы тиіс. Әсіресе, жастарға құқық бұзушылықтың, соның ішінде жемқорлықтың теріс әсерін көрсету өте маңызды. Мектептер мен университеттерде арнайы сабақтар мен кездесулер өткізіп, адалдық пен әділдік құндылықтарын дәріптеу қажет. Бұл жастарды адалдыққа, заңға бағынуға, әділдікке ұмтылуға тәрбиелейді.

Жемқорлыққа қарсы сана қалыптастырудың тағы бір маңызды жолы — ақпараттық-түсіндіру жұмыстары. Теледидар, радио, интернет және әлеуметтік желілер арқылы қоғамға жемқорлықтың зияны туралы ақпарат тарату керек. Бұл науқандардың мақсаты — жемқорлықтың салдарын түсіндіру, оның мемлекеттің дамуына кедергі болатынын, қарапайым адамдарға зиян келтіретінін көрсету. Ақпараттық-түсіндіру жұмыстары адамдарды ойландырып, жемқорлыққа қарсы күреске ынталандырады.

Сонымен қатар, қоғамдағы жемқорлыққа қарсы сананы дамыту үшін мемлекеттік қызметкерлердің жауапкершілігін арттыру қажет. Әрбір қызметкер өз қызметін адал, әділ атқаруы керек, себебі олар қоғамға үлгі болып табылады. Мемлекеттік қызметкерлер арасында жемқорлыққа қарсы оқыту мен тәрбиелеу бағдарламалары ұйымдастырылып, оларды заңға бағынуға және өз міндеттерін адал атқаруға үйрету керек. Бұл шаралар мемлекеттік қызметкерлердің жауапкершілігін арттырып, жемқорлыққа қарсы күресті күшейтеді.

Жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыруда заңның әділ және қатал болуы маңызды рөл атқарады. Егер заң бұзған адам жазаға тартылмай, оның әрекеті ашық қалатын болса, қоғамда жемқорлыққа деген төзімділік қалыптасады. Сондықтан заң бұзған адамдарға әділ жаза беру керек. Бұл адамдарды жемқорлықтан сақтандырып, заңға бағынуға ынталандырады. Әрбір адам өз әрекеті үшін жауапты екенін түсінуі тиіс.

Жемқорлыққа қарсы сананы дамыту барысында сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұйымдар мен қоғамдық ұйымдардың рөлі де зор. Олар қоғамды жемқорлыққа қарсы күреске тартып, әртүрлі шаралар ұйымдастырады. Мысалы, арнайы семинарлар, кездесулер, лекциялар өткізіп, адамдарға жемқорлықтың зияны мен оның салдары туралы мәлімет береді. Қоғамдық ұйымдар арқылы азаматтар жемқорлықпен күреске белсенді түрде араласып, өз үлесін қоса алады. Қоғамдық ұйымдардың рөлі арқылы жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыру оңайырақ болады.

Тағы бір маңызды аспект — қоғамдағы отбасы тәрбиесі. Адамның алғашқы құндылықтары мен принциптері отбасында қалыптасады. Сондықтан ата-аналар өз балаларына адалдық, әділдік, жауапкершілік сияқты құндылықтарды үйретуі керек. Бала кішкентайынан заңға бағынуды, әділ болуды үйренсе, ол өскенде жемқорлықтан аулақ болады. Отбасында қалыптасқан құндылықтар адамның болашағына үлкен әсер етеді.

Сонымен қатар, сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастыру үшін экономикада ашықтық пен айқындықты қамтамасыз ету қажет. Мемлекеттік бюджеттің шығыстары мен кірістері халыққа ашық болу керек. Егер адамдар мемлекет қаржысын бақылап, оның қайда жұмсалып жатқанын көріп отырса, олар жемқорлыққа қарсы белсенді әрекет ете бастайды. Ашықтық пен айқындық жемқорлықты азайтуға үлкен көмек береді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы