Шымкент. Отбасылық мәселе – құндылықтарды сақтау қажеттілігі

Отбасылық мәселеге әркім әртүрлі көзқараспен қарайды. Менің ойымша, қазіргі таңда отбасының қадірін түсінетіндер аз, құндылығын бағалайтындар да сирек. Соның салдарынан ұрысып, ажырасып жатқандардың саны артып келеді, мұны күнделікті естіп, көріп жүрміз. Жаһандық өзгерістер заманында отбасы құндылықтарын сақтап қалу, оның жастар санасындағы беделін арттыру, бала тағдырына жауапкершілікпен қарау аса қажет қадамдардың бірі деп білемін.

Халық даналығының тәлімі
Халқымызда «Ата көрген – оқ жонар, Шеше көрген – тон пішер», «Балапан ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі», «Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер», «Қызым үйде, қылығы түзде», «Баланы ұл қылып тәрбиелесең ұл болады, құл қылып тәрбиелесең құл болады» деген мақал-мәтелдер бар. Бұл даналық сөздер отбасында берілетін тәлім мен тәрбиенің маңызын дәлелдейді. Осы мәселелердің Нұр-Сұлтан қаласының Кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында күн тәртібіне қойылуы – заңдылық әрі қажеттілік.
Отбасы рөлінің төмендеуі және оның салдары
Сотқа жүгінетін ата-аналар мен жасөспірімдер де отбасылық дәстүрдің, рухани сабақтастықтың үзіле бастағанын және сыртқы ықпалдың жастар санасына теріс әсер етіп жатқанын көрсетуде. Жаңа ғасыр талабына сай тәрбиедегі ағаттықтарды емес, керісінше, адами қасиеттерді ұлықтау мен құқық бұзушылықтың алдын алуға назар аудару қажет. Ең бастысы, бала қоғамдағы орнын түсініп, кәмелетке толмаған балалардың құқығын қорғауға басымдық берілгені жөн.
Балаға сыртқы ортаның әсері
Отбасының рөлі төмендеген кезде бала сыртқы орта әсеріне бейім бола түседі. Егер дала мен өзге ортаның ережелері басымдық алса, ата-ананың тәрбиесі мен беделі кемиді. Жастармен жастар тілімен сөйлесу, заман талабына сай қарым-қатынас платформасын таңдау маңызды. Бүгінгі әлеуметтік желілер, қоғамдық институттар мен орталықтар халық дәстүрін жастарға қолжетімді мазмұнда жеткізе алса, ұрпақтар арасындағы сабақтастық орнауы мүмкін.
Зерттеу нәтижелері және материалдық қиындықтар
Зерттеу нәтижелері бойынша жас отбасылардың 13%-ы қаржылық қиындықтарға тап болған. Оларға азық-түлікке қаражат жеткілікті болғанымен, киім-кешек алу қиындық туғызады. Отбасылардың шамамен 5%-ы тіпті азық-түлікке де ақшасы жетпейтіндей мұқтаж. Көптеген отбасылардың жеке баспанасы жоқ, бұл ерлердің 36%-ына және әйелдердің 43%-ына қатысты. Осы жағдайлар елімізде отбасылық зорлық-зомбылықтың артуына себеп болады, себебі тұрмыстық жанжалдар көбейеді. Сонымен қатар, бұл ажырасу факторларының да өсуіне әкеледі.
Құндылықтардың маңызы
Зерттеу нәтижелері отбасылық құндылықтар қазақстандық ерлер мен әйелдердің өмірінде маңызды рөл атқаратынын көрсетті. Сонымен бірге, ел тұрғындары дәстүрлі құндылықтарды сақтай отырып, прогрессивті көзқарастарға да ие екенін дәлелдейді.

Тілші : Журсынбай Аружан Сабырқызы