Қалалардағы инфрақұрылым мен көлік жүйесін дамыту

Тұрғын үй саясаты – мемлекеттің халықтың әлеуметтік қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында жүзеге асыратын маңызды салалардың бірі. Әсіресе, Қазақстан секілді елдерде бұл саясаттың дұрыс қалыптасуы мен жүзеге асуы әлеуметтік теңдік пен халықтың өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған. Тұрғын үй мәселесі халықтың әл-ауқатына, әлеуметтік тұрақтылыққа және экономикалық дамуға тікелей әсер етеді.Қазақстанның тұрғын үй саясатының тарихы Кеңес Одағымен тығыз байланысты болды. Кеңестік кезеңде тұрғын үй мәселесін шешу үшін мемлекеттік жоспарлау негізінде ауқымды құрылыс жобалары жүзеге асырылды. Бірақ бұл жүйенің кемшіліктері де болды, мысалы, тұрғын үйдің сапасы төмен, құрылыс көлемі көбінесе халықтың нақты сұранысын қанағаттандырмады.

1991 жылы Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін тұрғын үй саясаты нарықтық экономикаға көшумен жаңа кезеңге аяқ басты. Алғашқы жылдары тұрғын үй құрылысында үлкен қиындықтар туындады, инфрақұрылымдардың ескіруі мен тұрғын үйдің қолжетімсіздігі басты мәселе болды.Қазіргі таңда Қазақстанда тұрғын үй саясатын дамытуда бірқатар мемлекеттік бағдарламалар мен жобалар іске асырылуда. Бұл бағдарламалар халықтың әлеуметтік әлсіз топтарына, жастарға, көпбалалы отбасыларға, зейнеткерлерге және мүгедектерге қолжетімді және сапалы тұрғын үй ұсынуға бағытталған.
«Нұрлы жер» бағдарламасы – бұл бағдарлама аясында мемлекеттік қолдау арқылы тұрғын үй құрылысы, ипотекалық несиелеу, арендалық үйлер салу және инфрақұрылым мәселелерін шешу көзделген. Бағдарлама әсіресе қалалар мен ауылдық жерлерде тұрғын үй мәселесін шешуге бағытталған.
«7-20-25» ипотекалық бағдарламасы – бұл бағдарлама арқылы тұрғындарға ипотека бойынша жеңілдетілген пайыздық мөлшерлемемен тұрғын үй алу мүмкіндігі берілді. Бағдарлама аясында алғашқы жарна 20%-ды құрайды, ал жылдық пайыз мөлшерлемесі 7%-ға дейін төмендеген.
«Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» бағдарламасы – бұл бағдарлама азаматтарға тұрғын үй сатып алу үшін қажетті қаражатты жинақтау мүмкіндігін ұсынады. Сонымен қатар, банк жинақталған қаражатқа төмен пайызбен несие береді.Қазақстандағы тұрғын үй саясаты көптеген жетістіктерге жеткенімен, әлі де шешімін табуы қажет бірқатар мәселелер бар.
Қалалардағы тұрғын үй бағасы мен ипотекалық мөлшерлемелер көптеген азаматтар үшін әлі де қолжетімсіз. Ал ауылдық жерлерде инфрақұрылымның жоқтығы мен құрылыс салудың баяу жүруі тұрғын үй мәселесін шешуді қиындатады.Тұрғын үй құрылысын жеделдету мақсатында кейде құрылыс нормалары мен стандарттарына назар аударылмайды, бұл өз кезегінде сапасыз тұрғын үйлердің пайда болуына.Қалалық аудандарда жаңа тұрғын үй кешендерін салу кезінде экологиялық мәселелер ескерілмейді. Бұл тұрғындардың өмір сапасына, әсіресе жас отбасы мен балалардың денсаулығына теріс әсер етуі мүмкін.Қазақстанның тұрғын үй саясатын дамытуда бірқатар мүмкіндіктер мен бағыттар бар.
Тұрғын үй құрылысында жаңа технологияларды енгізу: Қазіргі заманғы экологиялық таза және энергия үнемдейтін технологияларды пайдалану арқылы тұрғын үй құрылысын арзандатуға және оның сапасын арттыруға болады.Жас отбасылар мен жастарға арналған бағдарламалар: Қазақстанда жастардың тұрғын үй мәселесін шешу үшін арнайы бағдарламалар қажет. Бұл орайда, жас отбасылар мен мамандарға арналған жеңілдетілген ипотекалық несиелер мен арендалық үйлерді дамыту маңызды.Ауылдық жерлерде тұрғын үй құрылысы: Ауылдық аймақтарда тұрғын үй құрылысына ерекше назар аудару қажет. Бұл ауыл халқының өмір сапасын жақсартуға және қалаға көшу үдерісін бәсеңдетуге көмектеседі.
Қалалардағы инфрақұрылым мен көлік жүйесін дамыту: Тұрғын үй құрылысына байланысты әлеуметтік инфрақұрылымды жақсарту, соның ішінде мектептер, ауруханалар, балалар алаңдары және қоғамдық көлік жүйелерін дамыту аса маңызды.
Қазақстанның тұрғын үй саясаты халықтың әлеуметтік жағдайын жақсартуға бағытталған бірқатар маңызды бағдарламалар мен шараларды қамтиды. Алайда, тұрғын үй мәселесін шешу үшін инфрақұрылымды жақсарту, құрылыс сапасын арттыру, экологиялық мәселелерді ескеру және әлеуметтік әлсіз топтарды қолдау қажеттілігі сақталады. Алайда, жеке нарықта клиенттерді жалға беруші таңдайды, ол жаңа жалға алушымен байланысты барлық ықтимал тәуекелдерді бағалайды (бұрынғы үй иелерінің ұсыныстары қандай, тұрақты жұмыс орындары бар ма, егер олар жалдау ақысын бір жыл бұрын төлеуге дайын болса). Сондықтан, жұмыссыздар, елге жаңадан келген босқындар, жалдау ақысының бір бөлігін жабатын субсидиялар берілсе де, жеке сектордағы тұрғын үйді әрдайым жалға ала алмайды.Қазіргі бағдарламалар мен жобалар өз нәтижесін беруде, бірақ болашақта бұл бағыттағы жұмыстарды жандандыру, тиімділігін арттыру қажет.

Тілші : Журсынбай Аружан Сабырқызы