Ауыз су – бұл тек тіршілік көзі ғана емес, адамның денсаулығы мен күнделікті өмір сапасын анықтайтын басты қажеттілік.

Ауыз су – бұл тек тіршілік көзі ғана емес, адамның денсаулығы мен күнделікті өмір сапасын анықтайтын басты қажеттілік. Сапалы ауыз суға қолжетімділік халықтың әл-ауқатын жақсарту мен экономиканың тұрақтылығын қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады. Қазақстан үшін ауыз су мәселесі әсіресе ауылдық аймақтарда өзекті болып отыр.

Қазақстандағы жағдай

Қазақстанның кейбір аймақтарында ауыз су тапшылығының себебі табиғи жағдайларға байланысты. Елдің оңтүстік өңірлерінде су көздері аз, ал солтүстік және шығыс өңірлерде өзен-көлдерге қолжетімділік жоғарырақ. Алайда су құбырлары мен тазарту жүйелерінің тозуы, инфрақұрылымның жеткіліксіздігі ауыз суға қолжетімділікті шектейді.

Статистика: Соңғы деректер бойынша, Қазақстан халқының 90%-дан астамы орталықтандырылған ауыз су жүйесіне қосылған. Дегенмен, ауылдық жерлерде бұл көрсеткіш әлі де төмен. Кейбір ауылдарда тұрғындар суды құдықтан немесе тасымалдау арқылы алып отыр.

Ауыз су тапшылығының салдары

    1.    Денсаулыққа әсері: Лас су ішек аурулары мен түрлі инфекциялардың таралуына себепші болады.
    2.    Экономикалық шығындар: Су жеткізу шығындары артып, бұл ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіптің дамуын тежейді.
    3.    Әлеуметтік теңсіздік: Қала тұрғындарына қарағанда, ауыл тұрғындары таза суға қолжетімділікте қиындықтарға жиі тап болады.

Мемлекеттік бағдарламалар

Қазақстанда ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесін шешу үшін бірнеше ұлттық жоба қолға алынған:
    1.    «Ауыз су» бағдарламасы: Бұл бастама ауылдардағы сумен жабдықтау жүйелерін жаңғыртуға бағытталған. 2030 жылға дейін барлық елді мекендерді таза сумен қамту жоспарланып отыр.
    2.    «Таза су – дені сау ұлт» жобасы: Су сапасын бақылау, тазарту қондырғыларын орнату және санитарлық нормаларды қатаң сақтау бойынша шаралар жүзеге асырылуда.
    3.    Жасыл технологияларды енгізу: Су ресурстарын үнемдеу және қайта пайдалану технологияларын дамытуға ерекше көңіл бөлінуде.

Нақты жетістіктер

    Соңғы жылдары ауылдарда 20 мың шақырымнан астам су құбыры салынып, тозған жүйелер жаңартылды.
    Жаңа су қоймалары мен тазарту қондырғылары іске қосылды.
    Су сапасын арттыру мақсатында жаңа зертханалар ашылды.

Ауыз су мәселесін шешудің халықаралық тәжірибесі

Әлемде су тапшылығы мәселесін шешудің тиімді жолдарын қолданатын елдер бар:
    Нидерланды: Су ресурстарын басқаруда заманауи технологияларды қолдану.
    Араб Әмірліктері: Теңіз суын тұщыландыру арқылы ішкі қажеттілікті қамтамасыз етеді.
    Израиль: Тамшылатып суару және қайта өңделген суды пайдалану технологияларын енгізу.

Қазақстан осы тәжірибелерді өз жағдайына бейімдей отырып, суды тиімді пайдалануға көше алады.

Ауыз су мәселесін шешу жолдары

    1.    Инфрақұрылымды жаңарту: Су құбырларын толықтай жаңарту және су қоймаларын көбейту.
    2.    Табиғи ресурстарды қорғау: Су көздерін ластанудан сақтау үшін экологиялық талаптарды күшейту.
    3.    Технологияларды енгізу: Суды тазарту мен тұщыландырудың заманауи әдістерін қолдану.
    4.    Суды үнемдеу: Халық арасында су үнемдеу мәдениетін қалыптастыру.

Мысал: Қазақстанның оңтүстік аймақтарында жаңбыр суын жинау және оны тұрмыстық қажеттіліктерге пайдалану жобалары енгізіле бастады.

Халықтың рөлі

Судың тапшылығын тек мемлекет емес, әрбір азамат түсініп, суды үнемдеуге атсалысуы керек.
    Су крандарын ашық қалдырмау;
    Су ресурстарын қорғауға арналған шараларға қатысу;
    Балаларды суды тиімді пайдалануға үйрету.

Ауыз сумен қамтамасыз ету – елдің дамуы мен тұрақтылығының кепілі. Қазақстанда бұл бағытта ауқымды жұмыстар жүргізіліп жатыр. Алайда әлі де болса ауылдық аймақтарда мәселелер толық шешілмеген. Мемлекет тарапынан қолға алынған шаралар мен халықтың бірлескен күш-жігері арқасында бұл мәселені түбегейлі шешуге болады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы