Шымкенттегі «Есірткіге жол ЖОҚ!» акциясы – жастармен тікелей диалог пен заманауи түсіндіру тәсілі

2025 жылғы 1 тамызда Шымкент қаласында Көмеш бұлақ базары аумағында ерекше форматтағы профилактикалық акция өтті. Бұл жолы ұйымдастырушылар нашақорлықпен күресте әдеттегі аудитория – мектептер мен колледждерден тыс жерлерге шығып, халық көп шоғырланған базар аумағын таңдады. Шараны Жастар ресурстық орталығы мен Шымкент қаласы Полиция департаментінің Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасы бірлесіп өткізді. Акцияның негізгі мақсаты – есірткінің зияны мен оның жарнамасына қарсы күрес бойынша тұрғындарға нақты әрі түсінікті ақпарат жеткізу болды.

Іс-шараға қатысқан полиция майоры, аса маңызды істер жөніндегі жедел уәкіл Бауыржан Қанатұлы Карбеков тұрғындармен бетпе-бет сөйлесіп, олардың сұрақтарына жауап берді. Мұндай ашық қарым-қатынас бұрынғы акциялардан ерекшеленді. Жастарға құқық бұзушылық пен есірткінің заң алдындағы жауапкершілігі жайлы ресми ақпарат беріліп қана қоймай, психологиялық және әлеуметтік тұрғыдан түсініктеме берілді. Әсіресе, соңғы уақытта әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде көбейіп кеткен жасырын есірткі жарнамасы туралы кеңінен айтылды.

Қатысушыларға арнайы дайындалған парақшалар таратылып, ондағы ақпарат жеңіл әрі заманауи тілде жазылған. Онда есірткінің түрлері, олардың адам ағзасына әсері, тәуелділіктің пайда болу жолдары, сондай-ақ құқықтық жауапкершілік жайында толық түсіндірілген. Сонымен қатар, көмекке жүгіну үшін сенім телефондары мен орталықтардың байланыс нөмірлері көрсетілген.

Бұрынғы жылдары өткізілген осыған ұқсас шаралар көбінесе білім беру мекемелерінде ғана өтіп, оқу бағдарламасының бір бөлігі ретінде қарастырылатын. Яғни, оқушыларға сынып сағаттарында не полициямен кездесулер барысында есірткінің зияны туралы айтылып, бейнероликтер көрсетілетін. Алайда, бұл тәсіл білім берудің шеңберінде ғана қалып қойғандықтан, өмірлік ортада жүрген жастар, әсіресе мектептен шығып кеткендер, жұмыс істейтін жасөспірімдер мен базардағы жұмысшылар бұл ақпараттан шет қалатын.

Сондықтан осы жолғы «Көмеш бұлақтағы» акция – қала тұрғындарына, соның ішінде ресми білім жүйесіне қатыспайтын жастарға тікелей жол табудың нақты үлгісі болды. Бұл бастама жасөспірімдермен, студенттермен және жұмысшы жастармен көзбе-көз сөйлесуге мүмкіндік берді. Жергілікті халықтың қызығушылығы жоғары болды. Көптеген азаматтар полиция қызметкерлеріне сұрақтар қойып, өмірлік жағдайларымен бөлісті, кейбір ата-аналар өз балаларына алаңдаушылық білдіріп, кеңес сұрады.

Айта кету керек, бұл жолы ұйымдастырушылар жаңа тәсілді де қолданды – әлеуметтік желілер арқылы да ақпарат тарату. Қатысушылардан акция туралы посттар жариялап, пікір қалдыру, ақпаратпен бөлісу сұралды. Бұл – жастардың белсенділігін арттырып қана қоймай, тақырыпты виртуалды кеңістікке шығаруға септігін тигізді. Себебі қазіргі таңда жастардың көпшілігі ақпаратты интернеттен алады. Осылайша, акция кеңістікте ғана емес, онлайн форматта да жалғасын тапты.

Шара барысында полиция тарапынан заңды түсіндіру ғана емес, сенімді диалог жүргізу де мақсат етілді. Бұл – жастардың санасына тек тыйым салу емес, оның астарындағы қауіп пен салдарды түсіндіру үшін жасалған нақты қадам. Мұндай әдіс жастардың құқықтық санасын арттырып, өз таңдауларына сын көзімен қарауға итермелейді.

Осыған дейінгі 2023 және 2024 жылдары өткізілген акциялардан бұл шара бірқатар ерекшеліктерімен оқшауланады. Мәселен, бұрынғы профилактикалық жұмыстар көбіне полицияның монологы түрінде өтсе, бұл жолы диалогқа, яғни екіжақты байланысқа басымдық берілді. Сондай-ақ, алдыңғы шараларда тек ақпараттық жағы басым болса, бұл жолы әлеуметтік-психологиялық бағыттағы түсіндіру жұмысы да қатар жүргізілді. Әсіресе, «сеніммен тыңдау» тәсілі – жасөспірімдердің ішкі күйзелісін анықтап, қажетті бағыт-бағдар беруге мүмкіндік туғызды.

Тұрғындар мен жастар тарапынан бұл бастама оң қабылданды. Қатысушылардың бірі шарадан кейін: «Бұрын мұндай ақпаратты тек теледидардан немесе жаңалықтан естуші едік, ал бүгін тікелей полиция қызметкерінен естіп, нақты сұрақтар қойып, толық жауап алдық», – деп пікір білдірді. Осындай кері байланыс акцияның қажетті әрі өзекті екендігін дәлелдейді.

Ұйымдастырушылардың айтуынша, мұндай түсіндіру жұмыстары алдағы уақытта да жалғасын табады. Әсіресе, әлеуметтік тұрғыдан осал аудандарда, оқу орнын тастап кеткен жастар арасында, қоғамдық орындарда жиі өткізілмек. Бұл бағытта қоғамдық ұйымдар, волонтерлер, ұстаздар және ата-аналар да тартылмақ. Себебі нашақорлықпен күрес – тек полицияның ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті екені белгілі.

Жалпы алғанда, 1 тамыз күні өткен «Есірткіге жол ЖОҚ!» акциясы – Шымкент қаласының жастарымен және тұрғындарымен тікелей және ашық байланыс орнатуға бағытталған маңызды шара болды. Бұл – тек бір күндік акция емес, қоғамдық санаға әсер ететін ұзақмерзімді жұмыс екенінің көрінісі. Осындай тың тәсілдер мен ашық форматтағы іс-шаралар ғана болашақ ұрпақты қауіптен қорғап, салауатты қоғам құруға жол ашады.