Шымкентте тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу бойынша түсіндірме жұмыстары жүргізілді

2025 жылдың тамыздың ортасында Шымкент қаласында Әл-Фараби аудандық полиция басқармасының жергілікті полиция қызметі жанындағы отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы күрес тобының инспекторлары мен Жастар ресурстық орталығының мамандары бірлесіп, тұрғындар арасында профилактикалық іс-шара өткізді. Акцияның басты мақсаты – қоғамда зорлық-зомбылыққа «нөлдік төзімділік» қалыптастыру, халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру және тұрмыстық жанжалдардың алдын алу.
Іс-шара барысында мамандар тұрғындармен бетпе-бет сөйлесіп, ақпараттық брошюралар таратты. Әңгімелерде тұрмыстық зорлық-зомбылықтың түрлері – физикалық, психологиялық, экономикалық және жыныстық қысым жайлы түсіндіріліп, мұндай жағдайға тап болған азаматтардың қайда және қалай жүгінуі керектігі нақты айтылды. Сонымен бірге тұрмыстық зорлыққа қарсы құқықтық нормалар, заңдық қорғаныс құралдары және мемлекеттік органдардың міндеттері туралы жан-жақты мәлімет берілді.
Акция аясында мамандар ең алдымен халықты ақпараттандыруға басымдық берді. Өйткені көп жағдайда жәбірленушілер өз құқықтарын білмей, немесе қай мекемеге барарын анықтай алмай, үнсіз қалады. Осы орайда тұрғындарға 102 нөміріне хабарласу, учаскелік полиция инспекторына жүгіну, қорғау нұсқамасын алу мүмкіндігі, сенім телефондары мен әлеуметтік қызметтердің байланыстары ұсынылды. Бұл шара қоғамда зорлық-зомбылықты жасыру емес, керісінше ашық айтуға үйрету қажеттігін көрсетті.
Инспекторлар түсіндіргендей, құқық қорғау органдарының жұмысы тек заң бұзушылық тіркелгеннен кейін ғана емес, оның алдын алу бағытында да белсенді жүреді. Зорлық-зомбылыққа барған адамға алдымен ресми ескерту беріледі, ал қайталанған жағдайда ол әкімшілік немесе қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Сонымен қатар учаскелік полиция инспекторлары әлеуметтік қызметкерлермен бірлесе жұмыс істеп, қауіпті отбасыларды бақылауда ұстайды. Қажет болған жағдайда жәбірленушілерге құқықтық, психологиялық, медициналық көмек көрсетіледі.
Бұл акцияға жастар мамандарының қатысуы да ерекше мәнге ие болды. Жастар ресурстық орталығының өкілдері тұрмыстық зорлық-зомбылыққа тек ересектер ғана емес, жасөспірімдер де жиі куә немесе құрбан болатынын атап өтті. Сондықтан алдын алу жұмыстары мектеп пен колледж оқушыларын да қамтуы тиіс. Орталық мамандары жастарға арналған тренингтер, семинарлар өткізу арқылы зорлық-зомбылықтың алдын алуға тырысуда.
Мұндай профилактикалық акциялар Шымкентте бұрын да ұйымдастырылып келген. 2022 жылы «Зорлық-зомбылықсыз қоғам» атты қалалық кампания өтті. Ол кезде негізгі назар әйелдерге арналған дағдарыс орталықтарының қызметін таныстыруға бағытталды. 2023 жылы тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу мақсатында құқық қорғау органдары мектептер мен ЖОО-ларда түсіндіру жұмыстарын жүргізді. Әсіресе студенттер арасында «Токсикалық қатынастар» тақырыбында дәрістер ұйымдастырылды. 2024 жылы «Қауіпсіз ел» жобасы аясында Шымкентте бірнеше рейдтік шара өтті. Учаскелік полиция инспекторлары тәуекел тобындағы отбасыларды аралап, әйелдер мен балалардың құқықтарын қорғау тетіктерін түсіндірді.
2025 жылғы тамыздың ортасында өткен акцияның өзгешелігі – оған тек полиция ғана емес, жастар ұйымдары да белсенді араласқаны. Бұл тұрмыстық зорлық мәселесін тек құқық қорғау органдарының ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ проблемасы ретінде қарастыру қажеттігін көрсетті.
Акцияға қатысқан тұрғындар мұндай іс-шаралардың өзекті екенін айтты. Кейбір азаматтар бұрын тұрмыстық зорлықтың тек физикалық түрін ғана білетінін, ал экономикалық немесе психологиялық қысым да заңмен қарастырылатынын алғаш рет естігендерін жеткізді. Психологтар пікірінше, профилактикалық жұмыстарды жүйелі түрде жалғастыру қажет. Себебі зорлық-зомбылық мәселесі бір реттік акциямен шешілмейді. Тек тұрақты түсіндіру, құқықтық көмек пен қоғамның ашық көзқарасы арқылы ғана бұл проблеманы азайтуға болады.
Шымкентте өткен тамыздың ортасындағы тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы акция – халықты ақпараттандырудың, жастарды тәрбиелеудің және құқық қорғау органдарының жұмысын үйлестірудің тиімді үлгісі болды. Мұндай шаралар тұрғындарға тек заңды білуге ғана емес, қиын жағдайға тап болғанда қайда жүгінуге болатынын нақты түсінуге мүмкіндік береді. Ал бұрынғы жылдардағы тәжірибелермен салыстырғанда, 2025 жылғы іс-шараның ерекшелігі – алдын алу жұмыстарының кеңеюінде. Қоғамның барлық буынын қамтып, әсіресе жастарға бағытталуы зорлық-зомбылыққа қарсы күрестің тиімділігін арттыратыны сөзсіз.
Осылайша, Шымкентте жүргізілген профилактикалық жұмыс қоғамды қауіпсіз әрі әділетті етуге бағытталған маңызды қадам болып табылады.

Тілші : Алимбетов Азамат