«Қарасора-2025» – есірткі қылмысына қарсы күрестегі жүйелі қадам

Қазіргі уақытта республика көлемінде есірткі қылмысының жолын кесуге бағытталған «Қарасора-2025» жедел-профилактикалық іс-шарасы қарқынды түрде жүргізілуде. Бұл операцияның ұзақтығы бес айға жоспарланған, ал басты мақсаты – есірткіге байланысты құқық бұзушылықтардың алдын алу, сондай-ақ құрамында есірткі бар өсімдіктерді өсіру және дайындалу деректерін түбегейлі жою.

Іс-шара шілде айында басталып, қазіргі таңда екі ай ішінде ғана Шымкент қаласы бойынша құрамында есірткі бар өсімдіктерді заңсыз егіп-өсірудің 24 дерегі анықталды. Бұл көрсеткіш, бір жағынан, полиция тарапынан жүргізіліп отырған ауқымды бақылау мен рейдтік жұмыстардың нәтижесін көрсетсе, екінші жағынан, аталған қылмыстың әлі де өзекті екенін дәлелдейді.

Мысалы, шілде айында жеке үй ауласында заңсыз түрде есірткі өсімдіктерін өсірген азамат қолға түсті. Тексеру барысында оның ауласынан жалпы салмағы 37 килограммнан асатын 474 түп «сора» өсімдігі тәркіленген. Бұл жағдайдың ауқымдылығы соншалық – тәркіленген өнім есірткіні өңдеу мен тарату желісіне түскен жағдайда, ондаған, тіпті жүздеген адамның өміріне қауіп төндіруі мүмкін еді. Күдікті қамауға алынып, тергеу амалдары жүргізілуде.

Тамыз айының алғашқы аптасында да күрделі оқиға тіркелді. Қалада синтетикалық есірткі заттарын таратуға қатысы бар екі кәмелетке толмаған жасөспірім ұсталды. Олар аса ірі көлемде есірткі өнімдерін «жасырып кету» әдісі арқылы таратумен айналысқан. Тінту барысында олардың бірінен 10 дана, екіншісінен 44 дана есірткі орамасы табылып, тәркіленді. Бұл дерек жастардың есірткі бизнесіне тартылуының өте қауіпті үрдіске айналып бара жатқанын айғақтайды.

Қалалық полиция департаменті заңнаманы еске сала отырып, құрамында есірткі заттары бар өсімдіктерді заңсыз егіп-өсіру, сондай-ақ есірткіні өткізу мақсатында жасалған әрекеттер үшін қылмыстық жауапкершіліктің қарастырылғанын ескертеді. Ең маңыздысы – мұндай әрекеттер үшін жауапкершілік жасы 14 жастан басталады, яғни кәмелетке толмағандар да заң алдында толыққанды жауап береді.

Өткен жылдардағы ұқсас операциялармен салыстыру

«Қарасора» жедел-профилактикалық іс-шарасы алғаш рет елімізде 2000 жылдардың басында қолға алынған болатын. Сол уақыттан бері ол жыл сайын өткізіліп, есірткі өсімдіктерін заңсыз өсіру мен таратуға қарсы жүйелі шараға айналды. Мысалы, 2023 жылғы «Қарасора» операциясы кезінде республика бойынша 800-ден астам қылмыстық іс тіркеліп, 50 тоннадан астам есірткі өсімдігі жойылған. Ал 2024 жылы Шымкентте ғана 30-дан астам заңсыз егістік жойылып, 100-ге жуық адам қылмыстық жауапкершілікке тартылған еді.

Биылғы «Қарасора-2025» ерекшелігі – тек егістік алқаптарында емес, қала аумағында, жеке тұрғын үйлердің аулаларында, тіпті жылыжайларда да тексеру жұмыстары жүргізілуінде. Бұрын мұндай рейдтер көбінесе ауылдық жерлерде шоғырланған болса, қазір қылмыс ортасы қалаға да ойысып отырғаны байқалады.

Сонымен қатар, өткен жылдарда көбіне табиғи есірткілермен байланысты қылмыстар анықталса, соңғы жылдары синтетикалық есірткілердің таралуы айқын артып отыр. 2022 және 2023 жылдары синтетикалық есірткіге қатысты қылмыстардың үлесі жалпы көрсеткіштің 40%-ына дейін жеткен болатын. Бұл үрдіс 2025 жылы да жалғасып, кәмелетке толмағандардың да осындай қылмысқа араласуы алаңдатарлық деңгейге жетіп отыр.

Қоғамдық және алдын алу жұмыстарының рөлі

Операцияның тек қылмыскерлерді ұстау немесе егістікті жоюмен шектелмей, алдын алу бағытында да үлкен рөл атқаруы маңызды. Мектептерде, колледждерде, жоғары оқу орындарында есірткіден бас тарту, салауатты өмір салтын насихаттау бойынша кездесулер ұйымдастырылуда. Бұған полиция қызметкерлері ғана емес, дәрігерлер, психологтар, үкіметтік емес ұйым өкілдері және еріктілер де белсенді атсалысуда.

2025 жылғы іс-шараның тағы бір ерекшелігі – тұрғындардан келіп түскен хабарламалардың саны артқан. Бұл қоғамның да есірткі мәселесіне бейжай қарамай, полициямен бірлесе әрекет ете бастағанын көрсетеді. Өткен жылдарда мұндай ақпараттар сирек түсетін болса, биылғы алғашқы екі айдың өзінде Шымкент қаласы бойынша 50-ге жуық хабарлама тіркелген.

«Қарасора-2025» – елімізде есірткі қылмысына қарсы жүргізіліп жатқан ең ауқымды және нәтижелі шаралардың бірі. Биылғы іс-шараның көрсеткіштері оның тек ауылдық жерлерде ғана емес, қалалық ортада да аса қажет екенін дәлелдеді. Бұған қоса, жастарды, әсіресе кәмелетке толмағандарды есірткі бизнесінен қорғау – негізгі басымдықтардың бірі болып отыр.

Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, мұндай операциялар уақытша нәтиже берумен шектелмей, қылмыстың алдын алуға, қоғамда есірткіге қарсы иммунитет қалыптастыруға бағытталғанда ғана ұзақ мерзімді тиімділікке қол жеткізеді. «Қарасора-2025» осы бағытта маңызды қадам болып табылады. Егер қоғам мен құқық қорғау органдары бірлесіп әрекет етуді жалғастырса, елімізде есірткі қылмысының деңгейін айтарлықтай төмендетуге толық мүмкіндік бар.