Шымкент. Азаматтық қоғамның дамуы – демократиялық мемлекеттердің іргетасын құрайтын маңызды бағыттардың бірі.

Азаматтық қоғамның дамуы – демократиялық мемлекеттердің іргетасын құрайтын маңызды бағыттардың бірі. Азаматтық қоғамның мақсаты – халықтың саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени өмірге белсене қатысуын қамтамасыз ету, қоғамдық процестерге ықпал ету және азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау. Қазақстанда азаматтық қоғамды дамыту бойынша бірнеше шаралар қабылдануда. Төменде осы тақырып аясындағы негізгі аспектілерді қарастырайық.

Азаматтық қоғам ұйымдары (ҮЕҰ, қоғамдық бірлестіктер, еріктілер қозғалыстары) мемлекет пен халық арасында делдалдық рөл атқарады. Олар қоғамның мәселелерін көтеріп, оларды шешуге көмектеседі, сондай-ақ билікке азаматтардың үнін жеткізеді. Азаматтық қоғам азаматтардың саяси және құқықтық мәдениетін арттыруға ықпал етеді. Қоғамның құқықтық сауаттылығын көтеріп, құқық қорғау, адам құқықтарын сақтау және демократиялық құндылықтарды қолдау маңызды. Қазақстандағы үкіметтік емес ұйымдар әлеуметтік, құқықтық, экологиялық және басқа да маңызды мәселелер бойынша белсенді жұмыс атқарады. Олар халықтың әртүрлі топтарына көмек көрсетіп, қоғамдық бастамалар мен жобаларды жүзеге асырады. Әсіресе халықтың әлсіз топтарына қолдау көрсету, экологиялық мәселелерді шешу, білім беру және денсаулық сақтау салаларын жақсарту бойынша маңызды рөл атқарады.

Мемлекетпен серіктестік: ҮЕҰ мемлекеттік органдармен бірлесе отырып, түрлі әлеуметтік жобаларды жүзеге асырады. Үкіметтік емес ұйымдар мемлекеттен гранттар алып, өздерінің әлеуметтік бағдарламаларын жүзеге асыру мүмкіндігіне ие. Азаматтық қоғам институттары халықтың құқықтық сауаттылығын арттыруға ықпал етеді. Заңдардың орындалуын бақылау, азаматтардың құқықтарын қорғау және қоғамдағы заң үстемдігін қамтамасыз ету үшін белсенді жұмыс жүргізіледі. Азаматтық қоғам мемлекеттік органдардың ашықтығы мен есептілігін қамтамасыз ету үшін жұмыс істейді. ҮЕҰ мен қоғамдық бірлестіктер мемлекеттік бағдарламалар мен жобалардың орындалуын бақылап, азаматтардың мүдделерін қорғайды.

Қоғамдық кеңестер мемлекет пен халық арасындағы байланысты күшейтеді. Кеңестер арқылы азаматтар маңызды мәселелер бойынша пікір білдіріп, мемлекеттік органдардың жұмысын бақылайды және ұсыныстар мен бастамалар көтереді. Мемлекеттік органдардың қызметіне қоғамдық бақылауды күшейту мақсатында түрлі мониторинг жүйелері енгізіледі. Қоғамдық бақылау органдары мемлекеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалап, кемшіліктерін анықтайды.

Еріктілердің қоғамдағы рөлі: Еріктілер қозғалысы азаматтық қоғамның белсенді бөлігін құрайды. Қазақстанда еріктілер әлеуметтік, экологиялық, мәдени және басқа да маңызды мәселелер бойынша жұмыс атқарады. Олар мұқтаж жандарға көмек көрсетіп, қайырымдылық шараларын ұйымдастырады, табиғатты қорғау акцияларына қатысады.

Еріктілер жылы және олардың дамуы: Қазақстанда еріктілердің рөлін арттыру мақсатында 2020 жыл «Еріктілер жылы» деп жарияланды. Осы жылы еріктілер қызметін қолдау бойынша түрлі шаралар мен бағдарламалар жүзеге асырылды.

Цифрландыру және азаматтық қоғам: Азаматтық қоғамның дамуы цифрлық технологиялармен тікелей байланысты. Қазақстанда электронды үкімет, онлайн петициялар, азаматтардың мемлекеттік органдарға онлайн шағымдану мүмкіндіктері сияқты цифрландыру процестері азаматтық қоғамды дамытуға ықпал етуде.

Әлеуметтік желілер мен медиа: Әлеуметтік желілер мен онлайн медиа азаматтық қоғамның пікірін білдіру және қоғамдық мәселелерді көтеру үшін маңызды алаңға айналды. Азаматтар өздерінің пікірлерін, ұсыныстарын және мәселелерін әлеуметтік желілер арқылы ашық жеткізе алады.

Әйелдер қозғалысы: Қазақстандағы әйелдердің рөлі азаматтық қоғамның дамуына үлкен әсер етеді. Әйелдер құқықтарын қорғау, гендерлік теңдік мәселелері, және әйелдердің қоғамдық өмірге белсенді араласуы сияқты тақырыптар бойынша түрлі бастамалар көтерілуде.

Жастар саясаты: Жастар азаматтық қоғамның белсенді бөлігі ретінде қарастырылады. Жастар саясаты олардың әлеуметтік және саяси өмірге белсене араласуына мүмкіндік береді. Жастардың құқықтарын қорғау, олардың білім алу, жұмыспен қамтылу және қоғамдық өмірге қатысуын қамтамасыз ету маңызды бағыттардың бірі.

Мемлекет пен азаматтық қоғамның өзара әрекеті: Қазақстанда азаматтық қоғам институттарына мемлекет тарапынан қолдау көрсетіледі. Үкіметтік емес ұйымдарға гранттар беріледі, олардың қызметін дамыту үшін арнайы бағдарламалар жүзеге асырылады. Бұл мемлекет пен азаматтық қоғамның өзара іс-қимылын күшейтуге мүмкіндік береді.
Азаматтардың сайлау процесіне, қоғамдық талқылауларға, мемлекеттік бағдарламаларды бағалауға қатысуы арқылы олардың саяси процеске белсенді араласуы қамтамасыз етіледі. Сайлау процесі, заң қабылдау процедуралары, жергілікті басқару органдарының жұмысы сияқты мәселелер бойынша халықтың пікірі маңызды.

Қорытынды: Азаматтық қоғамның дамуы – мемлекеттің тұрақты және тиімді жұмыс істеуінің маңызды құрамдас бөлігі. Қазақстанда азаматтық қоғамды дамыту бағытында түрлі шаралар жүзеге асырылып, ҮЕҰ, қоғамдық кеңестер, еріктілер қозғалысы, құқық қорғау ұйымдары белсенді жұмыс атқаруда. Азаматтық қоғам мен мемлекеттің өзара тиімді әрекеттесуі елдің демократиялық дамуына, халықтың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға және саяси, әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етуге ықпал етеді.

Тілші : Журсынбай Аружан Сабырқызы