Шымкент. Тарихи деректердің негізі анықталған сонау тас дәуірінен бүгінге дейін адамзат мыңдаған жылдарды артқа тастап, бүгінгі өркениетті заманға жетті.

Тарихи деректердің негізі анықталған сонау тас дәуірінен бүгінге дейін адамзат мыңдаған жылдарды артқа тастап, бүгінгі өркениетті заманға жетті. Бір елде ілгері, бір елде кейін дамығанымен, әлем бойынша азаматтық қоғамның негіздері қалыптасып, беки бастады. Осы аталған сала бойынша еліміздегі жағдай қалай деген сұрақ туындауы заңды. Азаматтық қоғам институттарының қалыптасуы мен ілгерілеуі үшін мемлекет бұл саланың жаңашылдық пен жасампаздық деңгейінде дамуына, азаматтардың саяси және мәдени белсенділік танытуына қажетті жағдайларды жасап, оларға үздіксіз қолдау көрсетуі қажет.

Осы тұрғыдан алғанда, ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауында белгіленген тапсырмаларға сай, Қазақстан Республикасында үкіметтік емес ұйымдарға қолдау жасаудың мемлекеттік тұжырымдамасы қолданысқа енді. Қазақстандағы азаматтық қоғамның қалыптасуы ел өмірін демократияландыру мен құқықтық мемлекет құрудың алғашқы қадамдары екені даусыз. Үкіметтік емес ұйымдарға қолдау көрсетудің мемлекеттік тұжырымдамасы тек жасалып қоймай, Президент жанындағы Демократия және азаматтық қоғам мәселелері жөніндегі ұлттық комиссияның өкілеттілігін кеңейту арқылы азаматтық қоғамды қалыптастыру мен оның институттарын дамыту мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарының біріне айналуы кезек күттірмейтін мәселе.

Азаматтық қоғамның толыққанды дамуы үшін әр азаматтың құқықтары мен бостандықтары сақталып, заң үстемдік етуі тиіс. Азаматтық қоғам материалдық, қоғамдық, саяси және мәдени тұрғыда жоғары дәрежеде дамыған кезде құқықтық мемлекетке айналады.
Құқықтық мемлекет – конституциялық басқару тәртібі қамтамасыз етілген, билік тармақтарының тиімді бөлінуі және олардың өзара қарым-қатынасы мен бақылауы жүзеге асырылған, саяси және билік құрылымына әлеуметтік бақылау орнатылған, дамыған құқықтық жүйе мен тиімді сот билігі қалыптасқан мемлекеттік құрылым. Құқықтық мемлекеттің негізінде демократиялық жолмен қабылданған заңдар алдында барлық қоғам мүшелері тең саналады, заңдар халықтың еркін білдіреді және жеке адамның құқықтары мен бостандықтарының қамтамасыз етілуі танылады. Бұл мемлекетте пікір алуандылығы кең өріс алады. Қазақстан Республикасы өзінің саяси жүйесінің келешегін құқықтық мемлекеттің қалыптасуымен байланыстырады.

Азаматтық қоғам бір мезетте өздігінен қалыптасатын құрылым емес. Батыс елдерінің тарихына үңілетін болсақ, азаматтық қоғам екі жолмен қалыптасқан: мемлекеттің қатысуымен және қатысуынсыз. Мемлекеттің қатысуымен заңдар қабылданып, демократиялық жүйе дамиды. Мемлекеттің қатысуынсыз қоғамдық-саяси қозғалыстар мен бұқаралық ақпарат құралдары азаматтық қоғам қалыптастыру ісіне жұмыла кіріседі. Азаматтық қоғамда жеке тұлғалар өзін-өзі таныту мүмкіндігіне ие болып, «адам – қоғам – мемлекет» үштігінің пропорционалды түрде даму үрдісін жылдамдатады.

Қазақстанның азаматтық қоғамы да осы жолдармен дамып келеді. Мемлекет тарапынан азаматтық қоғамды қолдау саясаты азаматтардың еркін дамуына, олардың саяси және мәдени белсенділігінің артуына мүмкіндік береді. Азаматтық қоғамның қалыптасуы мен дамуы құқықтық мемлекеттің де дамуына ықпал етеді, өйткені құқықтық мемлекеттің негізі – бұл азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау және заң үстемдігін қамтамасыз ету. Биліктің тиімді бөлінісі мен қоғамдық бақылау азаматтық қоғамды әрі қарай дамытуға бағытталған қадамдар болып табылады.

Қазақстан азаматтық қоғамның дамуы арқылы құқықтық мемлекет құруға белсенді түрде қадам басуда. Бұл үдеріс еліміздің саяси жүйесін демократияландыру мен азаматтардың құқықтық санасын арттыруға негізделген. Құқықтық мемлекет құру үшін қоғамдағы барлық азаматтардың құқықтарын сақтау және заңдардың әділ орындалуын қамтамасыз ету қажет. Сондықтан Қазақстанның азаматтық қоғамын дамыту ел болашағы үшін маңызды және кезек күттірмейтін мәселе болып табылады.

Тілші : Журсынбай Аружан Сабырқызы