Шымкент. Қазақстандағы құқықтық мәдениетті қалыптастыру – қоғамның дамуы мен мемлекетіміздің құқықтық жүйесінің тиімділігін арттырудың негізгі факторларының бірі.

Қазақстандағы құқықтық мәдениетті қалыптастыру – қоғамның дамуы мен мемлекетіміздің құқықтық жүйесінің тиімділігін арттырудың негізгі факторларының бірі. Құқықтық мәдениет азаматтардың құқықтық білімдерін, құқықтарын және міндеттерін түсінуін, құқық қорғау органдарына, сот жүйесіне және құқықтық нормаларға деген сенімін қалыптастырады. Бұл міндетті жүзеге асыру үшін кешенді шаралар мен стратегиялар қажет.
Құқықтық мәдениеттің анықтамасы

Құқықтық мәдениет – бұл қоғамдағы құқықтық нормалардың, құқықтық білімнің, құқықтық тәртіптің, құқық қорғау органдарының қызметіне деген қатынастың жиынтығы. Ол азаматтардың құқықтық мәдениетін, құқықтық сана-сезімін, құқықтық тәртіпті сақтауын қамтиды. Құқықтық мәдениет азаматтардың құқықтары мен міндеттерін түсінуі, құқықтық нормаларды орындауы, құқық қорғау органдарына сенуі мен олармен ынтымақтасуы арқылы қалыптасады.

Құқықтық білімнің маңызы

Құқықтық мәдениетті қалыптастыруда құқықтық білімнің маңызы зор. Халықтың құқықтық білімін арттыру үшін мемлекеттік органдар, білім беру мекемелері және құқық қорғау органдары бірлесіп жұмыс істеуі керек. Құқықтық білім беру бағдарламалары мектептер мен жоғары оқу орындарында енгізілуі тиіс. Осы арқылы жастарға өз құқықтары мен міндеттерін түсінуге, заңды бұзбауға және құқық қорғау органдарына сенуге көмектеседі.

Сондай-ақ, халықтың құқықтық білімін арттыру үшін қоғамдық шаралар, семинарлар мен тренингтер ұйымдастырылуы қажет. Мұндай шаралар арқылы азаматтарға құқықтық нормалар мен заңдарды түсіндіру, құқықтық сауаттылықты арттыру, құқық қорғау органдарының қызметі туралы ақпарат беру маңызды.

Құқықтық сана-сезімді қалыптастыру

Халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастыруда құқықтық сана-сезімді дамыту маңызды. Құқықтық сана-сезім – бұл азаматтардың құқықтық нормалар мен принциптерді түсінуі, құқық қорғау органдарына, сот жүйесіне деген сенімі, сондай-ақ заңға деген құрметі. Құқықтық сана-сезімді қалыптастыру үшін жастар арасында құқықтық тәрбиені дамыту, олардың құқықтық мәдениетін арттыру, құқық қорғау органдарына қатысты оң көзқарас қалыптастыру қажет.

Бұл үшін мектептерде, колледждерде және жоғары оқу орындарында құқықтық тәрбиеге ерекше көңіл бөлінуі тиіс. Құқықтық тәрбиенің құрамдас бөлігі ретінде құқықтық тәртіп, құқық қорғау органдарының қызметі, заңның үстемдігі, азаматтардың құқықтары мен міндеттері туралы білім беру қажет.

Құқықтық мәдениетті дамыту жолдары

    1.    Білім беру жүйесіндегі реформалар: Құқықтық білім беру курстары мектептердің оқу бағдарламасына енгізілуі керек. Бұл жастардың құқықтық сауатын арттыруға, құқықтық мәдениетін қалыптастыруға ықпал етеді.
    2.    Ақпараттық-насихат жұмыстарын жүргізу: Құқық қорғау органдары мен мемлекеттік құрылымдар халыққа құқықтық нормалар мен заңдар туралы ақпарат беру үшін ақпараттық кампаниялар ұйымдастыруы тиіс. БАҚ, әлеуметтік желілер мен қоғамдық ұйымдардың көмегімен құқықтық сауаттылықты арттыру жөнінде ақпарат тарату қажет.
    3.    Кәсіби даярлау: Заңгерлер мен құқық қорғаушыларды даярлау барысында құқықтық мәдениеттің маңыздылығын ескере отырып, оларға құқықтық тәрбиені, құқық қорғау органдарының қызметін халыққа түсіндіру жөнінде білім беру керек.
    4.    Құқық қорғау органдарының жұмысы: Құқық қорғау органдары халықпен тығыз байланыста болып, олардың құқықтарын қорғау жөнінде ашық әрі тиімді жұмыс жүргізу керек. Азаматтарға құқықтарын қорғау үшін кеңес беру, ақпараттық қызмет көрсету – құқық қорғау органдарының міндеті.
    5.    Құқықтық бақылау: Заңның үстемдігін қамтамасыз ету үшін құқық қорғау органдары мен сот жүйесінің тиімділігін арттыру, заң бұзушылықтарды анықтау мен оларға жауапкершілік қою маңызды.

Халықаралық тәжірибе

Халықаралық тәжірибеде құқықтық мәдениетті қалыптастыру бойынша көптеген тиімді тәсілдер бар. Мысалы, Еуропа елдерінде құқықтық білім мен тәрбие жүйесі жақсы дамыған. Олар жастарға құқық қорғау органдарының қызметі туралы, заңдардың қалай жұмыс істейтіні туралы ақпарат беру, құқықтық сауаттылықты арттыруға бағытталған кешенді бағдарламаларды жүзеге асырады. Бұл тәжірибені Қазақстанда да енгізу маңызды.

Халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастыру – мемлекетіміздің құқықтық жүйесінің тиімділігін арттырудың негізі. Азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру, құқық қорғау органдарына деген сенімді қалыптастыру, құқықтық сана-сезімді дамыту – бұл жұмыстарды жүзеге асыру үшін мемлекет, қоғам және әрбір азамат белсенді қатысуы тиіс. Тек осындай ынтымақтастық арқылы Қазақстанның құқықтық мәдениеті жоғары деңгейге жетіп, қоғамдағы құқықтық тәртіп пен әділеттілікті қамтамасыз етеді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы