Түркістан облысы. Сыбайлас жемқорлық – бұл мемлекеттік қызметкерлердің немесе басқа да лауазымды тұлғалардың өз қызметтік өкілеттіктерін жеке немесе ұйым мүддесі үшін заңсыз пайдалануы.

Сыбайлас жемқорлық – бұл мемлекеттік қызметкерлердің немесе басқа да лауазымды тұлғалардың өз қызметтік өкілеттіктерін жеке немесе ұйым мүддесі үшін заңсыз пайдалануы. Жемқорлық қоғамдағы әділдік пен заң үстемдігіне тікелей зиян келтіретін әлеуметтік және саяси проблема болып табылады. Ол экономиканың дамуына кедергі келтіріп, халықтың мемлекеттік билікке деген сенімін төмендетеді.

Сыбайлас жемқорлықтың түрлері:
    1.    Парақорлық – лауазымды тұлғалардың белгілі бір қызмет көрсетуі немесе шешім қабылдауы үшін пара алу немесе беруі.
    2.    Қызметтік өкілеттіктерді асыра пайдалану – лауазымды тұлғаның өз өкілеттіктерін заңсыз пайдаланып, жеке пайда табуы.
    3.    Кәсіпкерлікке заңсыз араласу – мемлекеттік қызметкерлердің кәсіпкерлік қызметке заңсыз араласуы, рұқсат құжаттарын алуды қиындатуы.
    4.    Қаржылық алаяқтық – бюджет қаржыларын заңсыз пайдалану немесе өз мақсаттарына сәйкес қайта бөлу.
  Сыбайлас жемқорлықтың салдары:
    Құқықтық жүйенің әлсіреуі: Жемқорлық құқықтық жүйенің сенімсіздігін арттырып, әділдік қағидаларын бұзады.
    Экономикалық дамудың тежелуі: Мемлекетте инвестициялық климат нашарлайды, шетелдік және отандық инвесторлар жемқорлық деңгейі жоғары елдерге қаражат салудан бас тартады.
    Әлеуметтік әділетсіздік: Жемқорлық халықтың тең құқықтарға ие болу мүмкіндігін шектеп, байлар мен кедейлер арасындағы алшақтықты ұлғайтады.

    Мемлекеттік билікке сенімнің төмендеуі: Жемқорлық мемлекеттік басқару органдарының беделін түсіріп, халықтың билікке деген сенімін азайтады.
Сыбайлас жемқорлықпен күресу шаралары:
    1.    Құқықтық шаралар: Жемқорлыққа қарсы қатаң заңдар қабылдау, олардың орындалуын қадағалау. Қазақстанда бұл бағытта “Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы” заң бар, оған сәйкес жемқорлықпен күресетін арнайы агенттік жұмыс істейді.
    2.    Ашықтық пен жариялылық: Мемлекеттік басқару саласында ашықтық пен жариялылықты қамтамасыз ету үшін цифрландыру және электронды үкімет жүйесін дамыту.
    3.    Құқықтық білім беру: Халық арасында құқықтық мәдениетті қалыптастыру, әсіресе жас ұрпаққа жемқорлыққа қарсы тәрбиені мектеп және университет деңгейінде енгізу.
    4.    Қоғамдық бақылау: Азаматтық қоғамды жемқорлыққа қарсы күреске тарту, қоғамдық ұйымдар мен бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жемқорлық фактілерін жариялау.
    5.    Лауазымды тұлғалардың жауапкершілігін арттыру: Лауазымды тұлғаларды жауапқа тарту шараларын қатаңдату, олардың жеке мүлкі мен кірістерін бақылау.

Қазақстандағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар:
Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы кешенді мемлекеттік саясат жүргізілуде. Бұл бағытта сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттік жұмыс істейді, сонымен қатар мемлекеттік қызмет көрсету саласында цифрлық технологияларды енгізу арқылы жемқорлық тәуекелдерін азайтуға бағытталған реформалар жүзеге асырылуда.

Қорытынды:
Сыбайлас жемқорлықпен күрес қоғамның тұрақты дамуын қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады. Ол үшін халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру, мемлекеттік органдардың ашықтығын қамтамасыз ету және құқық қорғау жүйесін жетілдіру қажет.

Тілші: Кенжебаева Гаухар Жақыпқызы