Шымкент. Ауыз сумен қамтамасыз ету барысы

Ауыз су – күнделікті өміріміздегі ең басты қажеттіліктердің бірі. Бірақ қазіргі таңда елімізде ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесі өзекті болып тұр. Әсіресе, ауылдық жерлерде бұл проблема жиі кездеседі. Ауыз суға қол жеткізудің қиын болуы халықтың денсаулығына, тұрмыс жағдайына және жалпы өмір сүру сапасына кері әсерін тигізіп отыр. Сондықтан мемлекеттің алдында тұрған маңызды міндеттердің бірі – халықты сапалы ауыз сумен тұрақты қамтамасыз ету.

Су тапшылығының себептері

Қазақстан аумағында су тапшылығының бірнеше себебі бар. Ең алдымен, еліміздегі климаттық ерекшеліктерді атап өту қажет. Қазақстанның көп бөлігі құрғақшылыққа бейім аймақтарда орналасқан, ал жауын-шашын мөлшері жеткіліксіз. Сонымен қатар, су қоймалары мен өзендердің көпшілігі елдің батыс және солтүстік бөліктерінде шоғырланған. Бұл судың аймақтар арасында біркелкі бөлінбеуіне әкеліп соғады.

Екіншіден, инфрақұрылымның ескіргендігі де үлкен мәселе. Көптеген ауылдар мен қалалардағы су құбырлары ескіріп, тозған, бұл судың сапасына әсер етеді. Құбырлардан жиі су ағып кетіп, су жүйесіндегі шығындар көбейеді. Бұған қоса, кейбір елді мекендерде орталықтандырылған су жүйесі мүлдем жоқ, сондықтан тұрғындар суға қол жеткізу үшін құдық немесе тасымалдаушы қызметтерді пайдаланады.

Мемлекеттік бағдарламалар

Ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесін шешу үшін мемлекет бірнеше бағдарлама жасап, іске асырып келеді. Соның бірі – “Ақ бұлақ” бағдарламасы. Бұл бағдарлама еліміздің қалалық және ауылдық жерлерін сапалы ауыз сумен қамтамасыз етуге бағытталған. Бағдарлама аясында көптеген ауылдарда су құбырлары салынды, ал қалаларда ескірген инфрақұрылым жаңартылуда.

Бұдан бөлек, 2020 жылы “Нұрлы жер” бағдарламасы аясында да ауыз сумен қамтамасыз ету жұмыстары жүргізілді. Бұл бағдарламаның басты мақсаты – елді мекендерде инфрақұрылымды дамыту, оның ішінде ауыз су мәселесін шешу. Мемлекет бюджеті арқылы ауылдық жерлерге су құбырлары тартылып, халықтың таза ауыз суға қолжетімділігі артты.

Қол жеткізілген жетістіктер мен проблемалар

Мемлекеттік бағдарламалардың арқасында соңғы жылдары біршама жетістіктерге қол жеткізілді. Мысалы, бірқатар ауылдық аймақтарда жаңа су жүйелері орнатылды, бұл халықтың таза суға қол жеткізуін жеңілдетті. Кейбір өңірлерде су сапасы жақсарып, тұрғындар судың ластануынан туындайтын аурулардан қорғана бастады.

Дегенмен, шешілмеген мәселелер де жоқ емес. Кейбір аймақтарда су құбырларының құрылысы аяқталмай қалған немесе сапасыз жасалған, бұл қайта жөндеу жұмыстарын қажет етеді. Сонымен қатар, ауылдық жерлердегі су құбырларының саны әлі де жеткіліксіз, сондықтан тұрғындардың барлығы сапалы ауыз суға қол жеткізе алмай отыр.

Ауыз су сапасы мәселесі

Ауыз су сапасы – ауыз сумен қамтамасыз етудегі маңызды мәселелердің бірі. Өкінішке қарай, кейбір аймақтарда су сапасы төмен, ластанған немесе бактериялармен зақымданған болуы мүмкін. Бұл тұрғындардың денсаулығына қауіп төндіреді. Мысалы, су арқылы берілетін жұқпалы аурулар жиі кездеседі. Осының салдарынан балалар мен қарттар арасында түрлі аурулар кең таралады.

Судың сапасын арттыру үшін заманауи тазалау құрылғыларын орнату қажет. Көптеген елдерде бұл құрылғылар судағы зиянды заттарды тазалап, қауіпсіз ауыз суға айналдырады. Қазақстанда да осындай тазалау технологияларын енгізу маңызды. Әсіресе, халық көп шоғырланған қалаларда, өндіріс орындары орналасқан аймақтарда суды тазарту жүйесін жетілдіру қажет.

Су ресурстарын тиімді пайдалану

Суды тиімді пайдалану да маңызды мәселе болып табылады. Өйткені судың тапшылығы жағдайында әрбір тамшыны үнемдеу керек. Қазақстанда суды үнемдеу мәдениеті қалыптаса қойған жоқ. Көптеген үйлерде, кәсіпорындарда су ысыраппен пайдаланылады, су жүйелерінде үлкен шығындар болады.

Суды үнемдеу үшін алдымен су құбырларының жағдайын жақсарту қажет. Су құбырлары арқылы ағып кетіп жатқан су көлемін азайту арқылы судың шығынын қысқартуға болады. Бұдан бөлек, су ресурстарын тиімді пайдалану үшін халық арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу маңызды. Мысалы, күнделікті суды үнемдеу жолдарын, тұрмыстық суды қайталама пайдалану тәсілдерін үйрету арқылы суға деген жауапкершілікті арттыруға болады.

Жергілікті басқару органдарының рөлі

Ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесін шешуде жергілікті басқару органдарының рөлі өте маңызды. Әрбір аймақтың су қажеттілігін, проблемаларын жақсы білетін жергілікті билік бұл мәселеге өз аймағының ерекшелігін ескере отырып қарауы керек. Жергілікті басқару органдары сумен қамтамасыз ету инфрақұрылымын дамыту үшін бюджет қаражатын тиімді пайдалануы, бағдарламалардың уақытылы орындалуын қадағалауы қажет.

Сондай-ақ, жергілікті әкімшіліктер халықпен тікелей жұмыс істеу арқылы ауыз су мәселесін ашық талқылап, әрбір тұрғынның пікірімен санасуы тиіс. Жергілікті басқару органдары халыққа таза су жеткізумен қатар, су ресурстарын тиімді пайдалану бойынша түсіндіру жұмыстарын ұйымдастырып, судың маңызын ұғындыруы керек.

Халықты ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесі қазіргі қоғам үшін аса маңызды. Сапалы ауыз су – әрбір адамның өмір сапасының көрсеткіші. Сондықтан мемлекет ауыз су мәселесін шешуге барлық күш-жігерін жұмсап, халыққа қолжетімді әрі таза су жеткізу үшін инфрақұрылымды дамытуды жалғастыруы керек. Сонымен қатар, халық та су ресурстарын үнемдеуге және дұрыс пайдалануға үйренуі тиіс.

Ауыз сумен қамтамасыз ету тек мемлекеттік міндет емес, ол әрбір азаматтың да жауапкершілігіне қатысты. Жергілікті билік, мемлекет және халықтың бірлескен күш-жігерінің арқасында ғана ауыз су мәселесін толық шешіп, елдегі әрбір тұрғынды таза сумен қамтамасыз етуге болады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы