Шымкент. Қазақстандағы ауыз су мәселесі

Ауыз сумен қамтамасыз ету — адамдардың денсаулығы мен өмір сүру сапасы үшін аса маңызды мәселе. Бүгінде су тапшылығы бүкіл әлемде өзекті болып тұр, ал кейбір аймақтарда бұл проблема күннен-күнге ушығып келеді. Қазіргі кезде мемлекеттер халықты таза ауыз сумен қамтамасыз ету үшін арнайы жобалар жасап, түрлі шаралар қабылдап жатыр. Таза су — әрбір адамның негізгі қажеттіліктерінің бірі болғандықтан, бұл мәселеге аса көңіл бөлінуі қажет.

Ауыз су тапшылығының себептері

Ауыз су тапшылығының бірнеше себебі бар. Біріншіден, халық санының артуы және урбанизация процестері суды тұтынуды арттырып жатыр. Қалалар мен ауылдардың көбейіп, дамуы судың қажеттілігін көбейтеді. Екіншіден, климаттың өзгеруі де судың азаюына әсерін тигізіп жатыр. Қуаңшылық, жауын-шашынның азаюы сияқты табиғи факторлар су ресурстарын шектейді. Үшіншіден, өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы салаларының дамуы су көздерін ластауға алып келеді. Өнеркәсіптен шыққан химиялық заттар, тұрмыстық қалдықтар су көздерін ластап, ауыз су сапасын төмендетеді.

Қазақстандағы ауыз су мәселесі

Қазақстанда да ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесі өзекті. Қала тұрғындары таза ауыз суға қол жеткізе алса, кейбір ауылдық жерлерде бұл мәселе әлі де шешілмеген. Ауылдарда адамдар құдықтардан су ішіп, оны тазартусыз қолдануға мәжбүр. Мұндай судың сапасы төмен болып, денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін. Кейбір өңірлерде су жеткілікті болса, басқа аймақтарда су тапшылығы қатты байқалады.

Сондай-ақ, Қазақстанда жер асты суы көп пайдаланылса да, оның қоры шектеулі. Оңтүстік өңірлерде өзендер мен көлдер азайып барады, сондықтан бұл аймақтарда суға деген сұраныс артып жатыр. Сонымен қатар, жер асты суын пайдаланғанда оны үнемді, тиімді қолдану маңызды, себебі оның қорын жаңарту ұзақ уақытты талап етеді.

Ауыз су сапасын жақсарту жолдары

Су сапасын жақсарту үшін бірнеше шараларды қолға алу қажет. Біріншіден, ескі құбырларды жаңарту қажет, себебі көптеген құбырлар ескірген, сол себепті су сапасы нашарлайды және жоғалту көлемі артады. Жаңа, заманауи құбырлар орнату арқылы судың сапасын көтеріп, тұтынушыларға таза ауыз суды жеткізуге болады.

Екіншіден, суды үнемдеу мәдениетін дамыту керек. Халық арасында суды тиімді пайдалану туралы насихат жұмыстарын жүргізіп, адамдарды суды үнемдеп қолдануға шақыру қажет. Тамшылатып суару, жаңбырлатып суару сияқты технологияларды енгізу арқылы су қорын тиімді пайдалануға болады.

Үшіншіден, су көздерін қорғау керек. Өндіріс орындары мен шаруашылықтар өздерінің қалдықтарын тікелей суға төгетін жағдайлар бар. Осындай жағдайларды болдырмау үшін қатал бақылау орнату керек. Су көздерін таза сақтау арқылы ғана халыққа сапалы ауыз су жеткізуге болады.

Мемлекеттік бағдарламалар мен шаралар

Қазақстанда ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесін шешу мақсатында бірнеше мемлекеттік бағдарламалар жүзеге асырылып жатыр. Соның бірі — «Ауыз су» бағдарламасы. Бұл бағдарлама ауылдық аймақтарды таза ауыз сумен қамтамасыз етуге бағытталған. Ауылдарда құбырлар тартылып, су тазарту құрылғылары орнатылып жатыр. Сонымен қатар, бұл бағдарлама арқылы халыққа суға қолжетімділікті арттыру жоспарланған.

Тағы бір маңызды қадам — жергілікті әкімдіктер мен ұйымдардың бұл мәселеге атсалысуы. Әр аймақтың өзіндік ерекшеліктері бар, сондықтан әрбір өңірде суды жеткізу және сақтау жолдары қарастырылуда. Мысалы, кейбір өңірлерде жер асты су көздерін пайдалану үшін жаңа құдықтар қазылып, арнайы қондырғылар орнатылып жатыр. Бұл қадамдар халықты сумен қамтамасыз етуді жақсартып, денсаулыққа зиян келтірмейтін су сапасын арттыруға бағытталған.

Халықтың рөлі

Суды үнемдеу мен тиімді пайдалануға халық та жауапкершілікпен қарау керек. Әрбір адам суды үнемдеп қолданса, судың жалпы шығынын азайтуға болады. Мысалы, тіс тазалағанда, қол жуғанда немесе тұрмыстық жағдайларда суды ысырап етпеу қажет. Бұл шағын әрекеттердің өзі судың көп мөлшерін үнемдеуге септігін тигізеді.

Сондай-ақ, халық арасында су ресурстарын қорғауға бағытталған ақпараттық жұмыстар жүргізу маңызды. Суды ластаудың қандай зиянды әсерлері бар екенін түсіндіру арқылы адамдардың санасын өзгертіп, суды таза сақтауға деген жауапкершілікті арттыруға болады. Әсіресе, мектептер мен колледждерде оқушыларға суды үнемдеу, оның маңыздылығы туралы білім беру қажет.

Ауыз сумен қамтамасыз ету — мемлекет пен халықтың бірлесіп шешуі қажет үлкен мәселе. Мемлекет су инфрақұрылымын жаңартып, жаңа технологияларды енгізу арқылы судың сапасын жақсарту үшін жұмыс істеп жатыр. Қазақстанда ауыз суға қолжетімділікті арттыру мақсатында көптеген шаралар қабылданып, арнайы бағдарламалар іске асырылуда.

Ауыз су мәселесін шешу үшін тек мемлекет қана емес, халық та атсалысуы керек. Әрбір азамат суды үнемдеп, ластамау арқылы елдің су қорын сақтауға өз үлесін қоса алады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы