Шымкент. Ауыз су мәселесінің негізгі себептері

Ауыз сумен қамтамасыз ету — халықтың денсаулығы мен өмір сапасына тікелей әсер ететін маңызды мәселе. Қазіргі кезде көп елдер ауыз суға қолжетімділікті арттыру бағытында жұмыс істеп жатыр. Себебі сапалы, таза ауыз су адамның негізгі қажеттілігіне жатады. Адамдар сусыз өмір сүре алмайды, сондықтан ауыз су мәселесі әр елдің, әрбір жергілікті әкімшіліктің назарында болуы керек. Бұл мәселені шешу үшін мемлекеттер әртүрлі шаралар қабылдап, инфрақұрылымды жаңартуға, су сапасын жақсартуға тырысады.

Ауыз су мәселесінің негізгі себептері

Ауыз су тапшылығының бірнеше себебі бар. Біріншіден, халық санының артуы және қалалардың өсуі суды пайдалану көлемін көбейтіп жатыр. Қалалар мен ауылдарда тұрғындар саны артқан сайын судың қажеттілігі де өседі, сол себепті қазіргі су көздері кейбір аймақтарға жетіспеуі мүмкін. Екіншіден, климаттың өзгеруі де ауыз су тапшылығына алып келіп отыр. Климаттың өзгеруімен жауын-шашын азайып, кейбір аймақтарда құрғақшылық жиілеп жатыр. Бұл жағдай өзендер мен көлдердің деңгейін төмендетіп, жер асты суларының қорын азайтады.

Үшіншіден, кейбір жерлерде су көздері ластанып, оны ішуге жарамсыз етеді. Өнеркәсіп қалдықтары, тұрмыстық қалдықтар, химиялық заттар сияқты ластаушылар судың сапасын төмендетеді. Мұндай суды ішуге жарамсыз етеді, тіпті денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін.

Қазақстандағы ауыз су мәселесі

Қазақстанда да ауыз су тапшылығы мәселесі өзекті болып отыр. Елдің кейбір аймақтарында, әсіресе ауылдық жерлерде, ауыз суға қолжетімділік төмен. Қалаларда суға қолжетімділік жоғарырақ болғанымен, кейбір ауылдарда тұрғындар суды құдықтардан алып, тазартылмаған суды ішуге мәжбүр. Бұл денсаулыққа зиян тигізуі мүмкін, себебі мұндай суда түрлі бактериялар мен ластауыш заттар болуы ықтимал.

Сондай-ақ, Қазақстанның кейбір өңірлерінде жер асты су қорлары шектеулі. Қуаңшылық немесе құрғақшылық жағдайлары су тапшылығын күшейтіп, суды сақтау мен тарату мәселесін қиындатады. Мысалы, оңтүстік аймақтарда су көздері аз болғандықтан, кейде басқа аймақтардан су жеткізу қажет. Бұл қосымша шығындарды талап етеді және суды жеткізуді қиындатады.

Ауыз су сапасын жақсарту жолдары

Ауыз судың сапасын жақсарту үшін мемлекеттер әртүрлі шараларды қолға алады. Біріншіден, су инфрақұрылымын жаңарту қажет. Құбырлар мен су тарату жүйелері ескі болғандықтан, судың сапасы нашарлап, жоғалту көлемі артып жатады. Құбырлар жаңартылып, жаңа тазарту құрылғылары орнатылғанда, су сапасы едәуір жақсарады.

Екіншіден, су көздерін ластанудан қорғау маңызды. Өнеркәсіптер мен өндіріс орындарының қалдықтарын суға төкпеу, тазарту қондырғыларын пайдалану арқылы суды ластанудан сақтау керек. Бұған қоса, ауыл шаруашылығында қолданылатын химиялық заттар мен тыңайтқыштардың суды ластау ықтималдығын азайту қажет.

Үшіншіден, суды үнемдеу және тиімді пайдалану шараларын енгізу маңызды. Әсіресе, ауыл шаруашылығында су ресурстарын тиімді пайдалану қажеттілігі бар. Тамшылатып суару, жаңбырлатып суару сияқты технологиялар арқылы суды үнемдеп қолдануға болады. Халыққа суды үнемдеу жолдары туралы ақпарат беру де маңызды, себебі әрбір адам суды үнемдеу арқылы судың жалпы қорына ықпал ете алады.

Мемлекеттік бағдарламалар

Қазақстанда ауыз су мәселесін шешуге бағытталған арнайы бағдарламалар бар. Соның ішінде, «Ауыз су» бағдарламасы елдің ауылдық аймақтарын таза ауыз сумен қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл бағдарлама аясында ауылдарға құбырлар тартылып, суды тазарту қондырғылары орнатылады. Сондай-ақ, бұл бағдарлама халықтың денсаулығын қорғауға, судың сапасын жақсартуға септігін тигізеді. Мемлекет ауыз суды жеткізу және сапасын арттыру бойынша қомақты қаражат бөліп, түрлі жобаларды жүзеге асырып жатыр.

Сондай-ақ, жергілікті әкімдіктер де ауыз су мәселесін шешуге атсалысуда. Әрбір өңірдің ерекшеліктеріне қарай, ауыз су жобалары жасалып, іске асырылып жатыр. Мысалы, кейбір аймақтарда жер асты су көздерін пайдалануды арттыру үшін арнайы қондырғылар орнатылып, жаңа құдықтар қазылуда.

Ауыз су мәселесін шешу үшін халықтың рөлі

Ауыз су мәселесін тек мемлекет қана емес, халық та шешуге атсалысуы керек. Суды тиімді пайдалану, ысырап етпеу әр адамның міндеті болуы керек. Суды үнемдеу арқылы әрбір азамат елдің су қорын сақтауға өз үлесін қоса алады. Мысалы, суды қажетсіз ағызып қоймай, тек қажетті жағдайда ғана пайдалану, қол жуғанда, тісті тазалағанда суды үнемдеу – қарапайым, бірақ тиімді шаралар.

Сонымен қатар, халықтың су ресурстарын қорғауға деген жауапкершілігін арттыру маңызды. Қоғамдық шаралар мен акциялар арқылы судың маңыздылығын түсіндіріп, халықты суды қорғауға шақыру керек. Әсіресе, жастар арасында су ресурстарын қорғауға бағытталған білім беру іс-шараларын ұйымдастыру нәтижелі болмақ.

Ауыз сумен қамтамасыз ету – тек бір мемлекеттің емес, жаһандық мәселе. Әрбір адам суға тәуелді, сондықтан оның сапасы мен қолжетімділігі маңызды. Мемлекет су инфрақұрылымын жаңарту, суды ластанудан қорғау және халықты таза ауыз сумен қамтамасыз ету үшін шаралар қабылдап келеді. Қазақстанда да бұл бағытта көптеген бағдарламалар жүзеге асырылып жатыр. Ауыз су мәселесін шешу үшін мемлекет пен халық бірлесе отырып жұмыс істеуі қажет. Әрбір азамат су ресурстарын сақтауға атсалысса, еліміздің су қоры ұзақ жылдарға жеткілікті болады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы