Құқықтық мәдениетті арттыру жолдары

Құқықтық мәдениет – бұл қоғамдағы заңдарға деген құрмет пен оның нормаларын күнделікті өмірде қолдана білу. Ол әр адамның құқықтық сауаттылығынан басталып, тұтас халықтың құқықтық санасына айналады. Қазақстанда құқықтық мәдениетті қалыптастыру мемлекеттің маңызды мақсаттарының бірі, себебі бұл қоғамдағы тәртіпті сақтау мен әділдікке жетудің басты шарттарының бірі.

Құқықтық мәдениеттің қоғамдағы рөлі

    1.    Әлеуметтік тұрақтылық:
Халық құқықтық сауатты болған сайын, заң бұзушылық азаяды, ал бұл қоғамның тұрақтылығын арттырады.
    2.    Жеке тұлғаның құқықтарын қорғау:
Құқықтық мәдениет жеке тұлғаның құқықтары мен бостандықтарын түсінуге, оларды қорғауға мүмкіндік береді.
    3.    Жоғары құқықтық сана:
Қоғамда заңдарды түсінетін және сыйлайтын адамдар саны артқан сайын, әділетсіздік пен құқық бұзушылыққа жол берілмейді.

Құқықтық мәдениетті қалыптастырудың негізгі бағыттары

    1.    Құқықтық білім беру:
    Мектептерде құқық негіздері пәнін енгізу;
Жоғары оқу орындарында құқықтық сауаттылықты арттыруға арналған курстар өткізу.
    2.    Қоғамдық ақпараттандыру:
    БАҚ арқылы құқықтық нормалар мен заңдарды түсіндіру;
    Әлеуметтік желілерде құқықтық мәдениетті насихаттау.
    3.    Тәрбиелік жұмыс:
      Отбасында балаларға әділеттілік, адалдық, жауапкершілік құндылықтарын үйрету;
    Мектептерде құқықтық сауаттылықты арттыруға арналған тәрбиелік іс-шаралар өткізу.
    4.    Мемлекеттік қолдау:
Құқық қорғау органдарының қызметін ашық көрсету;
    Азаматтарға құқықтық кеңес беру қызметтерінің қолжетімділігін қамтамасыз ету.

Қазақстандағы құқықтық мәдениетті дамыту

Қазақстанда құқықтық мәдениетті арттыру үшін арнайы бағдарламалар жүзеге асырылуда. Мемлекет азаматтарды заңдарды білуге және құқықтарын қорғауға ынталандыруда. Бұл бағытта келесідей шаралар атқарылып жатыр:

    Электронды үкімет жүйесі арқылы заңдарға қол жеткізуді жеңілдету;
Азаматтарға тегін құқықтық көмек көрсету орталықтарын ашу;
Құқық қорғау органдарының халықпен тығыз жұмыс істеуін қамтамасыз ету.

Құқықтық мәдениеттің басты қиындықтары

    1.    Құқықтық сауаттылықтың төмен деңгейі:
Халықтың бір бөлігі заңдарды түсінбеуі немесе олардың маңыздылығын бағаламауы мүмкін.
    2.    Құқық қорғау органдарына сенімсіздік:
Құқық қорғау жүйесіндегі әділетсіздік пен жемқорлық құқықтық мәдениеттің дамуына кері әсер етеді.
    3.    Ақпараттың қолжетімсіздігі:
Кейбір азаматтар заңдар мен құқықтық нормалар туралы ақпаратты қайдан және қалай алатынын білмейді.

Құқықтық мәдениетті арттыру жолдары

    1.    Ашықтықты қамтамасыз ету:
Мемлекеттік органдар мен құқық қорғау мекемелері халыққа түсінікті әрі ашық болуы керек.
    2.    Білім беру реформалары:
Құқықтық білім беруді ерте жастан бастау және оны жетілдіру қажет.
    3.    Интерактивті платформалар:
Онлайн курстар, мобильді қосымшалар және құқықтық ақпараттық сайттарды дамыту арқылы халықтың заңдарға қолжетімділігін арттыру.
    4.    Халық арасында құқықтық түсіндіру жұмыстарын жүргізу:
Арнайы семинарлар, тренингтер және қоғамдық іс-шаралар ұйымдастыру.

Халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастыру – ұзақ мерзімді, бірақ өте маңызды процесс. Әрбір азаматтың құқықтық сауаты жоғары болса, қоғамда әділеттілік орнайды, құқық бұзушылықтар азаяды, ал мемлекет тұрақты әрі дамыған болады. Бұл бағытта мемлекет, қоғам және әрбір азамат өз үлесін қосуы тиіс. Тек осылай ғана құқықтық мәдениеті жоғары қоғам құруға болады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы