Қожа Ахмет Яссауи кесенесі

Қожа Ахмет Яссауи: рухани мұра және мәдениетке ықпалы

Қожа Ахмет Яссауи – түркі халықтарының рухани және мәдени тарихындағы аса маңызды тұлғалардың бірі. Ол XII ғасырда өмір сүрген әулие, ғұлама, ақын және сопылық ілімнің көрнекті өкілі. Оның мұрасы түркі әлемінің рухани дамуына үлкен ықпал етіп, исламның адамгершілік қағидаларын халық арасында кеңінен таратуға жол ашты.

Өмірбаяны

Қожа Ахмет Яссауи 1093 жылы Түркістан (сол кездегі Ясы) қаласында дүниеге келген. Білімге құштар Ахмет алғашқы діни ілімді жергілікті ұстаздардан алып, кейін Бұхара қаласында әйгілі шейх Юсуф Хамаданидан тәлім алды. Ол сопылықтың негізгі қағидаларын меңгеріп, өзінің өмірін Аллаға қызмет етуге, рухани ізденіс пен адамдарға жақсылық жасауға арнады.

Рухани мұрасы

Қожа Ахмет Яссауидің ең басты еңбегі – “Диуани Хикмет” (Даналық кітабы). Бұл кітапта ол исламның адамгершілік құндылықтарын қарапайым әрі түсінікті тілмен жырлады. Оның хикметтері (даналық сөздері):

Мейірімділік, әділдік, сабырлық сияқты қасиеттерді насихаттайды.

Жан тазалығы мен рухани кемелдікке жетудің жолдарын көрсетеді.

Құран мен хадистердегі ілімдерді халыққа түсінікті тілмен жеткізеді.

Мәдениетке ықпалы

1.Түркі ислам өркениетінің дамуы:

Қожа Ахмет Яссауи исламды түркі халықтарына жақын, жергілікті ерекшеліктерді ескере отырып насихаттады. Оның ілімі арқылы түркілер ислам дініне терең бойлап, мәдениетінің ажырамас бөлігіне айналдырды.

2.Сопылықтың таралуы:

Яссауи ілімі адамдарды рухани бірлікке, сабыр мен адалдыққа шақырды. Бұл сопылық ағымның Орта Азия мен Қазақстан аймағында кең таралуына себеп болды.

3.Кесененің маңызы:

Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесі оның рухани мұрасының символына айналды. XIV ғасырда Әмір Темір салдырған бұл архитектуралық ғимарат ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұралар тізіміне енгізілген. Бүгінгі күні бұл жер Қазақстанның рухани астанасы саналады.

Заманауи мәні

Қожа Ахмет Яссауидің ілімі бүгінгі күні де өзекті. Оның хикметтері жастарға рухани тәрбие беруде, қоғамда адамгершілік құндылықтарды нығайтуда маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, Яссауи мұрасы Қазақстанның ғана емес, бүкіл түркі әлемінің рухани бірлігін көрсететін маңызды мәдени қазына.

Қожа Ахмет Яссауи – тек ислам дінінің ғана емес, түркі халықтарының рухани және мәдени дамуының жарқын үлгісі. Оның мұрасы бүгінгі күні рухани құндылықтарды сақтап, оларды жас ұрпаққа жеткізуде маңызды орын алады. Яссауидің ілімі мен мұрасына құрмет көрсету – тек өткенді тану ғана емес, болашақты қалыптастырудың кепілі. 
Тілші:Түймебай Аяжан