Ауыз су – адам өмірі үшін ең маңызды қажеттіліктердің бірі.

Ауыз су – адам өмірі үшін ең маңызды қажеттіліктердің бірі. Онсыз тіршілік ету мүмкін емес. Қазақстан аумағында ауыз суды жеткізу мәселесі әлі де өзекті болып отыр. Әсіресе, ауылдық аймақтарда таза ауыз суға қол жеткізу қиын. Бұл халықтың денсаулығына, тұрмыс сапасына тікелей әсер етеді.

Қазіргі жағдай

Қазақстанда таза ауыз суға қол жеткізу деңгейі әр өңірде әртүрлі:
    Қалалық жерлерде халықтың 98%-ы таза суға қол жеткізсе,
    Ауылдық аймақтарда бұл көрсеткіш 90%-ға жуық.

Бұл жақсы көрсеткіш болып көрінгенімен, кейбір өңірлерде ауыз суға қол жеткізу қиын. Ауылдардың бір бөлігі әлі күнге дейін суды құдықтардан немесе тасымалмен алуға мәжбүр.

Негізгі проблемалар

    1.    Инфрақұрылымның жеткіліксіздігі:
Көптеген ауылдарда орталықтандырылған су құбырлары жоқ. Құдықтар немесе өзендерден алынған су тазалық талаптарына сәйкес келмейді.
    2.    Ескірген жүйелер:
Кеңес заманында салынған су құбырларының көбі тозған, жаңартуды қажет етеді. Олар су шығынын көбейтіп, сапасын төмендетеді.
    3.    Суды тиімді пайдалану:
Ауыл шаруашылығында суды үнемдеу технологиялары жетіспейді. Бұл ресурстардың шамадан тыс жұмсалуына әкеледі.
    4.    Қаржыландырудың жетіспеушілігі:
Ауыз су жүйесін жаңарту үшін қомақты қаражат қажет. Кейбір өңірлерде бұл мәселе баяу шешілуде.

Мемлекеттік бағдарламалар

Мемлекет ауыз су мәселесін шешу үшін бірнеше маңызды бағдарламаны іске асырды:
    1.    “Ауыл – Ел бесігі” бағдарламасы:
    Ауылдық жерлерде ауыз су жүйелерін жаңарту.
    Халық саны аз ауылдарды таза сумен қамтамасыз ету.
    2.    “Нұрлы жер” бағдарламасы:
    Қалалық және ауылдық жерлердегі инфрақұрылымды дамыту.
    Суды жеткізу және тарату жүйелерін жаңғырту.
    3.    “Өңірлерді дамыту” бағдарламасы:
    Әсіресе, шалғай ауылдарға таза ауыз су жеткізу.
    Су ресурстарын тиімді пайдалану үшін заманауи технологияларды енгізу.

Ауылдық аймақтарға ерекше назар

Ауылды аймақтарда су жеткізу мәселесі ең өзекті. Бұл жерде мемлекет келесідей қадамдарды орындап жатыр:
    Құбыр жүйесін тарту;
    Шағын су тазарту станцияларын орнату;
    Су ресурстарын сақтау және тиімді пайдалану бойынша халықты оқыту.

Суды үнемдеу және сақтау

Су ресурстарын үнемді пайдалану – болашақтың ең үлкен міндеттерінің бірі. Ол үшін:
Заманауи технологияларды енгізу: Тамшылатып суару, автоматтандырылған су жүйелері.
    Халықты ақпараттандыру: Әр азамат суды үнемдеудің маңыздылығын түсінуі керек.
    Су көздерін қорғау: Өзендер мен көлдердің ластануын азайту, оларды тазарту жұмыстары қажет.

Қол жеткізілген жетістіктер

Соңғы жылдары Қазақстан ауыз су мәселесін шешуде айтарлықтай жетістіктерге жетті:
    2023 жылы ауылдардың 90%-ы таза сумен қамтамасыз етілді.
    Су құбырларының ұзындығы жыл сайын артып келеді.
Халықаралық ұйымдардың қолдауымен су жүйелерін жаңарту жобалары іске асырылуда.

Болашақ жоспарлар

Мемлекет 2025 жылға дейін барлық ауылдық және қалалық елді мекендерді таза ауыз сумен 100% қамтамасыз етуді жоспарлап отыр. Ол үшін:
    Су жүйелерін толық жаңғырту;
    Жаңа технологияларды енгізу;
    Ауылдық аймақтарға ерекше көңіл бөлу жұмыстары жүргізілуде.

Ауыз су – әр адамның өмір сапасына тікелей әсер ететін фактор. Қазақстанда бұл мәселені шешуге бағытталған бағдарламалар жүзеге асырылып жатыр. Алайда, толықтай шешім табу үшін көп күш пен уақыт қажет. Су ресурстарын тиімді пайдалану, оларды қорғау және халықты ақпараттандыру – негізгі міндеттердің бірі. Қазіргі бастамалар болашақта елдің барлық аймағында таза ауыз суға қол жеткізуді қамтамасыз етеді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы