Тұрғын үй мәселесін шешу – кез келген мемлекеттің әлеуметтік саясатының негізі.

Тұрғын үй мәселесін шешу – кез келген мемлекеттің әлеуметтік саясатының негізі. Қазақстанда бұл бағытта мемлекеттік бағдарламалар мен бастамалар халықты қолжетімді баспанамен қамтамасыз етуді көздейді. Соңғы жылдары тұрғын үй құрылысының қарқынды жүргізілуі, әлеуметтік қолдау бағдарламалары мен ипотекалық ұсыныстар тұрғын үй саясатының негізгі бағыттары болып отыр.

Тұрғын үй саясатының мақсаттары мен міндеттері

Қазақстанның тұрғын үй саясаты бірнеше негізгі мақсатты қамтиды:
    1.    Халықтың тұрғын үйге деген қолжетімділігін арттыру.
    2.    Әлеуметтік топтарды, әсіресе аз қамтылған және көпбалалы отбасыларды қолдау.
    3.    Қолжетімді ипотекалық несиелеуді дамыту.
    4.    Ауылдық жерлердегі баспана тапшылығын жою.

Бұл міндеттерді орындау үшін мемлекет әртүрлі деңгейде қолдау көрсетіп келеді.

Негізгі мемлекеттік бағдарламалар

Қазақстанда тұрғын үй саясатын жүзеге асыру үшін бірнеше ірі бағдарламалар жұмыс істейді:
    1.    “Бақытты отбасы” бағдарламасы:
    Бұл бағдарлама арқылы көпбалалы, толық емес және мүгедек балалары бар отбасылар төмен пайыздық мөлшерлемемен пәтер алу мүмкіндігіне ие.
    Несиенің жылдық мөлшерлемесі – 2%, бастапқы жарна – 10%.
    2.    “7-20-25” бағдарламасы:
    Қазақстан азаматтарына жаңа тұрғын үй сатып алу үшін ұсынылған тиімді ипотекалық бағдарлама.
    Бастапқы жарна – 20%, мөлшерлеме – 7%.
    3.    “Шаңырақ” бағдарламасы:
    Әлеуметтік осал топтарға арналған.
    Бастапқы жарнасы – 10%, несиелік мөлшерлеме – 5%-ға дейін.
    4.    “Ұмай” ипотекасы:
    Әйелдерге арналған ипотекалық бағдарлама.
    Бұл бағдарлама әйелдердің баспаналы болуын қолдауды мақсат етеді.

Тұрғын үй құрылысының қарқыны

Соңғы деректерге сүйенсек, Қазақстанда 2023 жылы шамамен 18 миллион шаршы метр тұрғын үй салынды. Бұл көрсеткіш 2022 жылмен салыстырғанда 10%-ға жоғары. Мемлекет өңірлердегі баспанаға деген сұранысты қанағаттандыру үшін құрылыс қарқынын үнемі арттырып келеді.

Басты назарда тұрған өңірлер:
    Алматы және Астана қалалары, себебі халық санының жылдам өсуі тұрғын үйге деген қажеттілікті арттырып отыр.
    Батыс және оңтүстік өңірлер, әсіресе ауылдық аймақтар.

Әлеуметтік тұрғын үй саясаты

Әлеуметтік осал топтарды қолдау тұрғын үй саясатының маңызды бөлігі болып табылады.
    Көпбалалы отбасылар мен мүгедектігі бар адамдар үшін: жыл сайын арнайы әлеуметтік пәтерлер салынып, тұрғын үй кезегінде тұрғандарға беріледі.
    Жастар үшін: “Алматы жастары” және “Елорда жастары” бағдарламалары жұмыс істейді. Олар жастарға төмен пайызбен пәтер сатып алуға мүмкіндік береді.

Жеке тұрғын үй құрылысы және жер телімдері

Мемлекет жеке тұрғын үй салғысы келетін азаматтарға жер телімдерін ұсынады. Бұл бағытта басты назар инфрақұрылымды дамытуға аударылуда:
    Жер телімдерін су, электр, газ және жолдармен қамтамасыз ету.
    Ауылдық аймақтарда құрылысқа қажетті жағдайлар жасау.

2024 жылға дейін 15 мың гектар жер телімін инфрақұрылыммен қамтамасыз ету жоспарланып отыр.

Тұрғын үй нарығындағы мәселелер

Тұрғын үй саласында атқарылған жұмыстарға қарамастан, бірқатар проблемалар да бар:
    1.    Тұрғын үй бағасының өсуі: Құрылыс материалдарының қымбаттауы баспана құнының өсуіне әсер етуде.
    2.    Кезектің баяу жылжуы: Әлеуметтік пәтер алуға өтініш берген азаматтардың кезегін жылдамдату қажет.
    3.    Ауылдық жерлердегі инфрақұрылымның жеткіліксіздігі: Жеке тұрғын үй салуға бөлінген жерлерде коммуникация мәселелері шешілмеген.

Жоспарлар мен перспективалар

2025 жылға дейін тұрғын үй саясатының аясында келесі шаралар жоспарланған:
    Қолжетімді баспанамен қамтамасыз ету көрсеткішін 80%-ға дейін жеткізу.
    Ипотекалық бағдарламалардың санын көбейту.
    Жеке тұрғын үй құрылысына қолдау көрсету үшін инфрақұрылымды дамыту.
    Ауылдық аймақтарда тұрғын үй құрылысының көлемін ұлғайту.

Мемлекет тұрғын үй саясаты арқылы әрбір азаматтың баспанаға қол жеткізуін қамтамасыз етуді мақсат етеді. Бұл бағытта қолжетімді бағамен сапалы тұрғын үйлер салу, тиімді ипотекалық шарттарды ұсыну және инфрақұрылымды дамыту жұмыстары жалғасын табады.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы