Жасанды интеллект: күнделікті өмірдегі қолданылуы мен этикалық мәселелер

Жасанды интеллект (ЖИ) бүгінде адамзат өмірінің көптеген салаларын қамтып, технологиялық революцияның маңызды бөлігіне айналды. Кезінде тек ғылыми-фантастикада кездесетін ұғым қазір шынайы өмірдің ажырамас бөлігі. ЖИ-дің күнделікті өмірдегі қолданылуы бірқатар артықшылықтарды ұсынғанымен, оның этикалық мәселелері де назар аударуды талап етеді.

ЖИ-дің күнделікті өмірдегі қолданылуы
    1.    Көмекші құрылғылар мен қосымшалар
ЖИ негізіндегі виртуалды көмекшілер – Alexa, Siri немесе Google Assistant – күнделікті өмірді жеңілдететін құралдарға айналды. Олар дауыспен басқару арқылы ақпарат іздеу, еске салғыш орнату немесе үй құрылғыларын басқару сияқты тапсырмаларды орындайды.
    2.    Денсаулық сақтау саласы
ЖИ денсаулық сақтау саласында диагностика жасауда, емдеу әдістерін таңдауда және пациенттердің мәліметтерін басқаруда белсенді қолданылады. Мысалы, жасанды интеллект кейбір ауруларды ерте анықтап, тиімді емдеуге мүмкіндік береді.
    3.    Көлік саласы
Автономды көліктер – ЖИ-дің маңызды жетістіктерінің бірі. Tesla сияқты компаниялар жүргізушісіз көліктерді дамытуда. Сондай-ақ, ЖИ навигацияны жақсартып, жол қауіпсіздігін арттырады.
    4.    Сауда және қызмет көрсету
Интернет-дүкендер мен банктер ЖИ технологияларын сатып алушылардың қажеттіліктерін түсіну үшін қолданады. ЖИ арқылы ұсынылатын жеке ұсыныстар мен чат-боттардың қызметі тұтынушылардың тәжірибесін жақсартады.
    5.    Білім беру
ЖИ білім беру саласында жеке оқыту бағдарламаларын құруға мүмкіндік береді. Онлайн платформалар студенттердің білім деңгейін бағалап, олардың қажеттіліктеріне сай курстар ұсынады.

ЖИ-дің этикалық мәселелері

ЖИ-дің артықшылықтарымен қатар, оның этикалық мәселелері де назар аударуды қажет етеді:
    1.    Жұмыс орындарының қысқаруы
ЖИ және автоматтандыру көптеген мамандықтарды алмастырып, жұмыссыздықты арттыруы мүмкін. Бұл мәселені шешу үшін жаңа дағдыларды үйрену және білім беру жүйесін қайта қарау қажет.
    2.    Дербестік пен қауіпсіздік мәселесі
ЖИ жеке деректерді жинап, өңдейтіндіктен, бұл ақпараттың құпиялылығы мен қауіпсіздігіне қатысты сұрақтар туындайды. Дербес деректердің дұрыс қорғалмауы олардың теріс пайдаланылуына әкелуі мүмкін.
    3.    Кемсітушілік пен әділетсіздік
ЖИ жүйелері дұрыс деректермен қамтамасыз етілмесе, олар қате немесе кемсітуші шешімдер қабылдауы мүмкін. Бұл әсіресе жұмысқа қабылдау, несие беру немесе құқықтық шешімдер қабылдау кезінде үлкен қауіп тудырады.
    4.    Жауапкершілік мәселесі
Егер ЖИ жүйесі қате шешім қабылдаса немесе адамға зиян келтірсе, бұл жағдай үшін кім жауап береді? Бұл сұрақ заңнамада әлі де нақты шешімін тапқан жоқ.

Болашаққа көзқарас

ЖИ технологиялары алдағы уақытта одан әрі дамып, біздің өмірімізді өзгертуді жалғастыратыны сөзсіз. Дегенмен, оның этикалық мәселелерін шешу және қоғамның әрбір мүшесіне пайда әкелетіндей жүйе құру маңызды. Бұл үшін:
    Халықаралық деңгейде ЖИ-дің қолданылуын реттейтін заңдар мен нормалар әзірлеу;
    ЖИ жүйелерін әділ, бейтарап және қауіпсіз етуге бағытталған зерттеулерді қолдау;
    Адамдарды ЖИ-ге байланысты өзгерістерге бейімдеу үшін үздіксіз білім беру бағдарламаларын дамыту қажет.

Жасанды интеллект – адамзат болашағын қалыптастыратын маңызды құрал. Оның күнделікті өмірдегі рөлі артып, мүмкіндіктерді кеңейтіп келеді. Дегенмен, бұл технологияны дұрыс бағытта дамыту, оның артықшылықтарын тиімді пайдалану және этикалық мәселелерді ескеріп шешу – қоғамның басты міндеттерінің бірі. ЖИ-ді жауапкершілікпен пайдалану арқылы біз технологиялық және әлеуметтік тепе-теңдікке қол жеткізе аламыз.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы