Кәріз жүйесі – Түркістанның тазалық пен дамуда жаңа кезеңі

Кәріз жүйесі – Түркістанның тазалық пен дамуда жаңа кезеңі
2025 жылдың қаңтар–мамыр айларында Түркістан қаласының әкімі Әзімбек Пазылбекұлы ұсынған есепке сәйкес, қалада кәріз жүйесін дамыту бағыты бойынша ауқымды жұмыстар жүргізілуде. Бұл сала қала инфрақұрылымын нығайтып, халықтың тұрмыс сапасын арттыруға бағытталған маңызды бастама болып есептеледі.Қаланы орталықтандырылған кәріз жүйесімен қамту көрсеткіші әлдеқайда артты. Қазіргі таңда жалпы тұрғындардың 36,5 %-ы кәріз жүйесіне қосылған. Қаңтар–мамыр аралығында үш жаңа нысан аяқталып, аталған көрсеткішті 50  %-ға дейін жеткізу көзделуде. Бұл – екі жыл бұрынғы көрсеткіштермен салыстырғанда айтарлықтай жоғары нәтиже болып табылады.
Әкімдік баспасөз қызметінің дерегі бойынша, қалада 127 шақырымнан астам кәріз құбыры салынған, 27 сорғы станциясы жұмыс істейді, сондай-ақ тәулігіне 20 000 м³ сарқынды суды тазартатын кәріз тазарту имараты бар. Бұл нысандар 2010–2014 жылдары пайдалануға берілген, бірақ қазір олардың кейбіреуі ағымдағы жөндеуді қажет етеді.
2021 жылы басталған «Тұран‑2», «Отырар‑2», «Яссы‑Ыждыхат» және басқа ықшам аудандардағы 7 нысан бойынша құрылыс жұмыстары 2023–2024 жылдары аяқталу межесіне жақындаған кезде, бүгінгі таңда екі жаңа нысан және 11 жоба құжаттары әзірленіп, республикалық қаржыландыруға ұсынылған.
Биылғы жылы үш нысан пайдалануға беріліп, тағы бір жоба – «Түркістан–Қызылорда» массивінің 2 және 3 кезеңдері жүзеге асып, қаланы кәріз жүйесімен 95 %-ға дейін қамту жоспарланған. Бұл ретте Иассы, Бірлік, Баянауыл аудандарының тұрғындары да кәріз жүйесіне қосылады. Оның ішінде Яссы шағын ауданында ғана 76 шақырым құбыр орнатылып, 7 480 абонентке қызмет көрсету қолға алынды.
Әлеуметтік-коммуналдық секторда атқарылып жатқан жұмыстарға қатысты әкімдік бірнеше қағидатты нұсқау беруде: құрылыс сапасын қатаң бақылау, мердігерлердің мерзімді орындауы, сапа стандарттарының сақталуы қадағаланып жатыр.
2023 жылы кәріз жүйесінің қамтылуы 32 %-дан 36,3 %-ға дейін артты. Бұл кезеңде Яссы ауданындағы алғашқы нысандар іске қосылып, 12 мың абонентке қызмет көрсетті. 2024 жылы салынған 17 жоба аясында 2 нысан пайдалануға беріліп, тағы 11 объект құрылыс сатысында болды. 2024 жылдың соңына қарай қамту көрсеткіші 55,8 %-ға дейін жеткізілді.
Қаланың кәріз жүйесіне қатысты инфрақұрылымдық даму 2018 жылдан бастап үдемелі түрде жүргізілуде: біраз көшелер жарықтандырылып, сапалы жол желілері жаңарды. Алайда кәріз мәселесі бұрын өте маңызды және күрделі екені анық еді.
2025 жылдың соңына қарай 24 000-нан астам тұрғын кәріз жүйесіне қосылады, бұл – халықтың үштен біріне жасалып отырған үлкен өзгеріс деген сөз. Сондай-ақ жаңа кәріз тазарту имараттарының және магистральды коллекторлардың құрылысы жоспарланып отыр.
Бұдан бөлек Сарыағаш қаласында да жаңа кәріз тазарту имараты іске қосылады. Әкімдік әзірлеген стратегиялық құжаттар бойынша Түшік ұйымында қуаты тәулігіне 75 000 м³ болатын жаңа кәріз тазарту имараты салынады және жобалау-сметалық құжаттама дайындалған.
2025 жылы Түркістан қаласының кәріз жүйесін кеңейтуі инфрақұрылымдық дамудың негізгі басымдықтарының бірі болды. Бұл жұмыс қалада экологиялық ахуалды жақсартып, санитарлық-эпидемиологиялық жағдайды тұрақтандырады. Өткен жылдардағы жүйелі дамумен салыстырғанда, қазіргі көрсеткіштер және жоспарланған ауқымды жобалар қала тұрғындарына көрсетілетін қызметтің сапасын едәуір жақсартып, экономикалық және әлеуметтік тұрғыдан оң өзгерістерге жол ашады.
Осындай өзгерістер Түркістанды тек тарихи қалалық орталық қана емес, қазіргі заманғы, экологиялық таза және әл-ауқатты қалаға айналдыру бағытындағы маңызды қадам ретінде қабылдануы тиіс.
Қажет болса, жекелеген нысандардың құрылысын, бюджет бөлінісін, экологиялық әсерін талқылауға дайынмын.

Тілші Тогжан Габидинова