Интернет алаяқтықтың алдын алу – қоғам қауіпсіздігінің кепілі: Шымкентте профилактикалық акция өтті

2025 жылғы 29 шілдеде Шымкент қаласы Полиция департаментінің Еңбекші аудандық полиция басқармасы жергілікті полиция қызметі бөлімінің барлық учаскелік полиция инспекторлары тұрғындармен кең көлемді профилактикалық жұмыс жүргізді. Іс-шара барысында учаскелік инспекторлар интернет алаяқтықтың түрлері мен олардың алдын алу жолдарын түсіндіретін арнайы жадынамалар таратып, тұрғындармен жеке-жеке әңгімелесті.

Бүгінгі таңда интернет алаяқтық – қоғам үшін ең өзекті қауіптердің бірі. Цифрландырудың дамуы бір жағынан азаматтардың өмірін жеңілдетсе, екінші жағынан алаяқтарға жаңа мүмкіндіктер туғызып отыр. Әсіресе, қарт адамдар, құқықтық сауаты төмен немесе цифрлық қауіпсіздік ережелерін жете білмейтін азаматтар жиі құрбан болып жатады. Сондықтан полиция қызметкерлері бұл бағыттағы түсіндіру жұмыстарына ерекше назар аударып келеді.

Акция барысында тұрғындарға телефон арқылы келетін күдікті қоңырауларға сенбеу, банктік деректерді ешкімге бермеу, әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арқылы белгісіз сілтемелерге өтпеу жөнінде нақты мысалдар келтірілді. Жадынамаларда алаяқтардың жиі қолданатын әдістері – «банк қызметкеріміз» деп хабарласу, «жақын адамыңызға ақша керек» деген жалған ақпарат тарату, интернет-дүкендердегі жалған жарнамалар туралы ескертулер берілген.

Тұрғындармен әңгіме барысында учаскелік инспекторлар интернет алаяқтықтың құқықтық салдары жайында да түсіндірді. Мұндай қылмыстардың алдын алу тек полицияның міндеті емес, әрбір азаматтың жеке жауапкершілігі екенін атап өтті. Әңгімелесу барысында кейбір тұрғындар өздерінің немесе таныстарының алаяқтарға алданып қала жаздаған жағдайларын айтып беріп, мұндай ақпараттың пайдалы екенін жеткізді.

Бұл профилактикалық акцияның ерекшелігі – түсіндіру жұмыстарының кең ауқымда жүргізілуінде. Инспекторлар тұрғын үйлердің аулаларына, базарлар мен қоғамдық орындарға арнайы шығып, әрбір азаматқа қолжетімді түрде ақпарат берді. Бұл тәсіл халықтың полицияға деген сенімін арттырып қана қоймай, тұрғындардың цифрлық қауіпсіздік туралы білімін нығайтты.

Өткен жылдардағы тәжірибемен салыстырсақ, мұндай шаралар Шымкент қаласында жүйелі түрде жүргізіліп келеді. 2022 жылы интернет алаяқтықтың алдын алу мақсатында негізінен әлеуметтік желілер арқылы бейнероликтер мен ақпараттық посттар жарияланған еді. Алайда ол кезде ақпарат тек онлайн кеңістікте тарағандықтан, көпшілікке жеткілікті әсер етпеді. 2023 жылы полиция қызметкерлері банктермен және мобильді операторлармен бірлесіп, бірқатар түсіндіру жұмыстарын ұйымдастырды. Бұл шара нәтижесінде банктік алаяқтық жағдайлары аздап қысқарған. 2024 жылы ауқымды акция өткізіліп, қаладағы автобус аялдамалары мен қоғамдық көліктерде «Интернет алаяқтарына алданбаңыз!» деген ақпараттық баннерлер орнатылды. Бірақ бұл шаралар көбіне ақпараттық сипатта ғана болды.

Ал биылғы 2025 жылғы 29 шілдеде өткен акцияның артықшылығы – учаскелік инспекторлардың тұрғындармен тікелей қарым-қатынас орнатып, түсіндіру жұмыстарын бетпе-бет жүргізуі. Бұл тәсіл тұрғындар үшін анағұрлым сенімді әрі түсінікті болды. Себебі полиция өкілімен көзбе-көз сөйлескенде адамдар көбірек сұрақ қойып, нақты жауап алады.

Акцияның қала экожүйесіне жанама әсерін де атап өтуге болады. Қоғамдағы қауіпсіздік деңгейі – қаланың әлеуметтік экожүйесінің бір бөлігі. Интернет алаяқтықтың алдын алу арқылы тұрғындардың психологиялық жайлылығы қамтамасыз етіледі. Егер адамдар цифрлық ортада өзін қауіпсіз сезінсе, олардың әлеуметтік белсенділігі артып, қоғамдағы сенім деңгейі жоғарылайды. Сонымен қатар, алаяқтықтың алдын алу экономикалық тұрғыдан да тиімді. Өйткені интернет арқылы жасалған қылмыстардың салдарынан миллиондаған теңге шығынға батқан азаматтар азаяды. Бұл өз кезегінде қаланың экономикалық тұрақтылығына оң әсер етеді.

Тұрғындар полицияның мұндай бастамасын оң қабылдап, алдағы уақытта мұндай кездесулерді жиі ұйымдастыруды сұрады. Әсіресе, егде жастағы адамдар үшін бұл түсіндірулер өте қажет, өйткені олардың көпшілігі интернет кеңістігін толық меңгермеген. Жастар үшін де мұндай ақпарат маңызды, себебі олар көбінесе онлайн сауда мен әлеуметтік желілерді белсенді қолданады.

Қорыта айтқанда, 29 шілдеде Еңбекші ауданында өткен интернет алаяқтықтың алдын алуға арналған акция – қоғам қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытындағы жүйелі жұмыстың бір көрінісі. Өткен жылдардағы тәжірибелермен салыстырғанда, биылғы іс-шара әлдеқайда тиімді және нәтижелі өтті. Полиция қызметкерлері тұрғындарға тек ақпарат беріп қана қоймай, олармен ашық пікір алмасып, шынайы мысалдар арқылы түсіндірді.

Бұл бастама алдағы уақытта да жалғасып, интернет алаяқтықпен күресудің тиімді жолдарының бірі болып қала бермек. Себебі ақпараттанған азамат – қорғалған азамат. Ал қорғалған азаматтар көп болған сайын, қала да қауіпсіз әрі жайлы мекенге айналады.