Тұрмыстық зорлық-зомбылықпен күрес – қоғам тұрақтылығының негізі

2025 жылғы 25 шілдеде Шымкент қаласы Полиция департаментінің Абай аудандық полиция басқармасының жергілікті полиция қызметі бөлімінің отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылықпен күрес жөніндегі инспекторы, полиция лейтенанты А. Жұрабеков пен ЖПҚБ ӘЗЗҚб аға инспекторы Қ. Семжанова бірлесіп, Абай ауданы аумағында ауқымды профилактикалық іс-шара өткізді. Шара «Заң мен тәртіп» профилактикалық жылы аясында ұйымдастырылып, тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу, оның себеп-салдарын анықтау және құқық бұзушылыққа бейім азаматтармен жеке әңгімелесу арқылы қоғамдағы қауіпсіздікті нығайтуға бағытталды.

Бұл жолы полиция қызметкерлері тұрмыстық зорлық-зомбылыққа жиі себеп болатын факторлардың бірі – ішімдікке салыну мәселесіне ерекше назар аударды. Алкогольді шамадан тыс қолдану жанұялық жанжалдардың, өзара сыйластықтың бұзылуының және тұрмыстық қылмыстардың басты алғышарты болып отырғаны жасырын емес. Сондықтан да тәртіп сақшылары мұндай азаматтармен тек әкімшілік шаралар аясында емес, психологиялық тұрғыдан да жұмыс жүргізуді қолға алды. Оларға ішімдікке тәуелділіктің зардаптары түсіндіріліп, өз өміріне және отбасының тағдырына жауапкершілікпен қарау қажеттігі айтылды.

Іс-шара барысында құқық бұзушылыққа бейім азаматтармен жеке әңгімелесу өткізілді. Полиция қызметкерлері олардың тұрмыстық жағдайымен танысып, отбасындағы қарым-қатынасты жақсарту үшін кеңестер берді. Сонымен қатар әйелдерге арналған ақпараттық брошюралар таратылып, тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбаны болған жағдайда қайда және қалай көмекке жүгіну керектігі жөнінде мәлімет ұсынылды.

Аталған профилактикалық жұмыстың ерекшелігі – оның практикалық және кешенді бағыттылығында. Бұған дейін тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу көбінесе ақпараттық-түсіндірумен шектелсе, бұл жолы нақты тәуекел топтағы адамдармен жұмыс күшейтілді. Яғни, полиция олардың тұрмыстық жанжалдарға қайта тап болмауы үшін алдын ала шаралар қабылдауға тырысты.

Өткен жылдардағы тәжірибелермен салыстыра отырып, профилактикалық шаралардың эволюциясын көруге болады. 2022 жылы негізінен мектептерде және қоғамдық ұйымдарда «Отбасы – қоғам айнасы» тақырыбында лекциялар ұйымдастырылды. Онда жастарға зорлық-зомбылықтың отбасыға тигізер зияны түсіндірілді. 2023 жылы полиция қызметкерлері үкіметтік емес ұйымдармен бірге әйелдерге арналған кеңес беру орталықтарын аралап, құқықтық сауаттылықты арттыруға бағытталған тренингтер өткізді. Ал 2024 жылы тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуға арналған жаппай акциялар базарларда, саябақтарда ұйымдастырылып, тұрғындарға құқықтық брошюралар таратылды.

2025 жылғы 25 шілдеде өткен іс-шараның ерекшелігі – маскүнемдікке бейім адамдармен тікелей және мақсатты жұмыс жүргізілуінде. Бұл тәсіл профилактика саласында жаңа қадам болып табылады, себебі зорлық-зомбылықтың негізгі себептерінің бірі тікелей осы факторға байланысты. Мұндай жұмыс тек құқық бұзушылықтың алдын алып қана қоймай, қоғамда зорлық-зомбылыққа деген нөлдік төзімділік мәдениетін қалыптастыруға ықпал етеді.

Психологтардың айтуынша, алкогольдік тәуелділік тек жеке адамның денсаулығына ғана емес, бүкіл отбасының психологиялық ахуалына теріс әсер етеді. Жанжалдардың артуы балалардың психикасына зиян тигізіп, олардың болашақ өміріне теріс із қалдырады. Сондықтан полиция тарапынан жүргізіліп жатқан мұндай профилактикалық және психологиялық жұмыс – қаланың әлеуметтік экожүйесін қорғаудың маңызды бөлігі. Әлеуметтік экожүйе табиғи экожүйедегідей нәзік: егер тепе-теңдік бұзылса, ол бүкіл қоғамға зиянын тигізеді.

Сонымен қатар, бұл іс-шара әйелдер қауымына ерекше сенім сыйлады. Құқық қорғаушылар әйелдерге олардың жалғыз еместігін, мемлекет тарапынан толық қорғау бар екенін түсіндірді. Мұндай сенім қоғамдағы әйелдердің белсенділігін арттырып, олардың әлеуметтік-экономикалық өмірге араласуына оң ықпалын тигізеді.

Қорыта айтқанда, 2025 жылғы 25 шілдеде өткен профилактикалық іс-шара тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алудағы жаңа деңгейдегі жұмыс болды. Бұған дейінгі жылдарда негізінен жалпы ақпараттық насихат жүргізілсе, бұл жолы нақты тәуекел топтағы азаматтармен жеке жұмыс атқарылды. Бұл тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуда кешенді және жүйелі тәсілдің маңызды екенін көрсетті.

Алдағы уақытта мұндай шаралар жалғасын табатын болса, Шымкент қаласы зорлық-зомбылыққа төзбеушілік мәдениетін қалыптастырып, тұрғындар үшін қауіпсіз әрі жайлы ортаға айналары сөзсіз.