«Қауіпсіз ел» аясындағы күрес: Шымкентте вейп саудасына қарсы профилактикалық іс-шара өтті

«Қауіпсіз ел» аясындағы күрес: Шымкентте вейп саудасына қарсы профилактикалық іс-шара өтті

2025 жылғы 23 тамыз күні Шымкент қаласы Абай ауданының прокуратурасы электронды темекі (вейп) саудасы мен таралуының алдын алу мақсатында арнайы профилактикалық рейдтік іс-шара өткізді. Бұл шара барысында аудан аумағында орналасқан сауда орындары мен базарларда тексеріс жүргізіліп, тұрғындар мен сатушыларға вейптің адам денсаулығына тигізетін зияны мен оның заңсыз айналымына қатысты құқықтық нормалар кеңінен түсіндірілді.

Прокуратура өкілдері атап өткендей, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 301-1-бабына сәйкес, вейп сату – ауыр құқық бұзушылық болып саналады және ол үшін 5 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы көзделген. Бұл талап сатушыларға ғана емес, сондай-ақ заңсыз сауданы ұйымдастыратын азаматтарға да қатысты. Іс-шара барысында тұрғындарға темекі өнімдерінің жаңа түрлерінің жасөспірімдер мен жастарға тигізер кері әсері жөнінде жан-жақты ақпарат берілді.

Айрықша назар аударарлық жайт – профилактикалық жұмыс кезінде заңсыз электронды тұтыну жүйелерін интернет арқылы таратумен айналысқан азамат ұсталды. Ол Telegram қосымшасындағы «@elfbarik_shymkent» парақшасы арқылы вейп өнімдерін сатып келген. Тексеру барысында сатылымда тұрған тауар айғақ зат ретінде тәркіленіп, қазіргі таңда сотқа дейінгі тергеп-тексеру амалдары жүргізіліп жатыр. Бұл – цифрлық кеңістікте де бақылау күшейгенін және құқық қорғау органдарының заманауи әдістерді қолдана отырып заңсыздықпен күресіп жатқанын көрсетеді.

Мұндай іс-шаралардың басты мақсаты – вейп секілді зиянды әдеттердің алдын алу, әсіресе жасөспірімдер арасында олардың таралуына жол бермеу. Соңғы жылдары вейп қолдану жасы төмендеп, мектеп оқушыларының арасында да кең етек жайғаны жасырын емес. Бұл жағдай қоғамда үлкен алаңдаушылық тудырып отыр.

Егер бұрын, мысалы, 2022 жылы негізінен классикалық темекі өнімдерінің заңсыз айналымын шектеу бағытында рейдтер өткізілсе, 2023 жылдан бастап электронды темекілерге, яғни вейптерге қарсы күрес күшейді. Себебі олардың сатылымы интернет арқылы жасырын жүріп, бақылау қиындық тудырды. Ал 2024 жылы құқық қорғау органдары мектептерде, колледждерде арнайы кездесулер ұйымдастырып, жасөспірімдерге вейптің зияны мен заңсыздығы жайында түсіндірме жұмыстарын кеңейткен болатын. Биылғы 2025 жылғы шара бұрынғыдан өзгеше: тек алдын алу ғана емес, нақты қылмыстық жауапкершілікке тарту тетіктері іске қосылды.

Бүгінгі күні вейп саудасының жолын кесу тек құқық қорғау органдарының ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ міндетіне айналып отыр. Ата-аналар балаларына түсіндіру жұмыстарын жүргізуі тиіс, мұғалімдер білім беру мекемелерінде жастарға зиянды әдеттің салдарын түсіндіруі керек, ал мемлекеттік органдар заңдық қатаң шараларды жүзеге асыру арқылы бұл проблеманың ауқымын азайтуға тырысуда.

Абай ауданының прокуратурасы өткізген бұл іс-шара – «Қауіпсіз ел» жобасы аясындағы кешенді жұмыстың бір бөлігі. Жоба ел азаматтарының құқықтарын қорғауды, қоғамдық тәртіпті нығайтуды және жастардың болашағына қауіп төндіретін факторларды азайтуды көздейді. Вейпке қарсы күрес – соның маңызды тармағы.

Сонымен қатар, өткен жылдармен салыстырғанда, қазіргі профилактикалық жұмыстардың тиімділігі артқаны байқалады. Бұрынғыдай тек ескерту жасау деңгейінде қалып қоймай, қылмыстық істердің қозғалуы сатушыларды да, тұтынушыларды да ойландыруда. Мәселен, 2023 жылы тіркелген бірнеше іс тек әкімшілік айыппұлмен шектелсе, бүгінде нақты қылмыстық жауапкершілікке тарту қарастырылып отыр. Бұл – қоғамдағы құқықтық мәдениетті қалыптастырудың нақты қадамы.

Шымкент қаласында өткен осындай іс-шаралар халықтың сенімін арттырып, тұрғындарды заңсыз әрекеттерге бейжай қарамауға үйретуде. Әсіресе жастар арасында түсіндіру жұмыстарының маңызы зор. Себебі бүгінгі жасөспірім – ертеңгі ел болашағы. Олардың денсаулығы мен саналы өмір салтын таңдауы – мемлекет үшін басым бағыттардың бірі.