Сайрам ауданындағы жасырын вейп өндірісі ісі: заңсыз табыс пен соттың қатаң үкімі

Сайрам ауданындағы жасырын вейп өндірісі ісі: заңсыз табыс пен соттың қатаң үкімі

Қазақстанда соңғы жылдары вейп өнімдеріне қатысты қоғамдық пікір де, құқықтық бақылау да күшейіп келеді. Бұл үрдіс кездейсоқ емес, себебі вейптер, электронды темекілер мен олардың сұйықтықтары жастар арасында кеңінен таралуда. Денсаулық сақтау министрлігі вейптердің темекіден кем емес зиянды екенін бірнеше рет мәлімдеген. Ал заңсыз айналымға түскен мұндай өнімдер қоғам үшін екі есе қауіпті: біріншіден, олардың сапасына ешкім кепілдік бермейді, екіншіден, мемлекетке салық төленбейді.

2025 жылдың 20 тамызында Сайрам аудандық соты дәл осындай бір істі қарастырып, үкім шығарды.

Тергеу материалдарына сәйкес, 2024 жылдың қаңтарында екі жергілікті тұрғын — Рустам Омашев пен Элер Ташпулатов — арнайы жабдыққа тапсырыс берген. Олар вейп қаптау машиналарын, түрлі ароматизаторлар мен сұйықтықтарды сатып алып, тіпті темекіні ұсақтайтын құрылғы да алған.

2024 жылдың маусымында күдіктілер Аксукент ауылынан қойма-жай жалдап, 11 жұмысшыны жұмысқа қабылдаған. Осылайша, бар-жоғы тоғыз айдың ішінде жасырын өндіріс толыққанды зауытқа айналған.

Осы кезеңде сатылған өнімдерден түскен табыс 38 миллион теңгеден асқан. Бұл қаражаттың бір бөлігіне Ташпулатов Toyota Hilux автокөлігін сатып алған.

2025 жылғы тамыз айының 28-і күні (ресми ақпарат бойынша) Сайрам аудандық соты айыпталушыларға үкім шығарды.

• Рустам Омашевке – 3 миллион 932 мың теңге көлемінде айыппұл салынды.
• Элер Ташпулатовқа – 7 миллион 864 мың теңге айыппұл белгіленді.
• Ташпулатов сатып алған Toyota Hilux мемлекет пайдасына тәркіленді.
• Сонымен қатар, өндірісте пайдаланылған барлық қондырғылар да тәркіленді.

Айыпталушыларға айыппұлды төлеуге екі ай уақыт берілді. Егер бұл мерзімде төленбесе, жаза бас бостандығынан айыруға ауыстырылатын болады.

Сотта екеуі де кінәсін толық мойындаған.

Бұл жағдай Қазақстанда бірінші рет болып отырған жоқ. Соңғы жылдары құқық қорғау органдары заңсыз вейп өндірістеріне қарсы бірқатар шаралар жүргізді.

• 2023 жылы Алматы қаласында жертөледе жасырын вейп цехы анықталған болатын. Ол жерден 15 мың дана дайын өнім мен 2 тоннаға жуық сұйықтық тәркіленген. Кәсіпкерлер мемлекетке 25 миллион теңгеден астам шығын келтіргені үшін жауапқа тартылды.
• 2024 жылы Астана қойма ішінде заңсыз сақталған вейп сұйықтықтарының ірі партиясы табылды. Оның нарықтағы құны 40 миллион теңгеге жуық болған.
• Түркістан облысының өзінде де бұған дейін бірнеше мәрте заңсыз темекі және насыбай цехтары жабылғаны белгілі. Бірақ бұл жолы іс көлемі мен ұйымдастыру деңгейіне қарай ерекшеленіп отыр: өндіріс толыққанды зауыт үлгісінде құрылған.

Қазақстанда 2024 жылдан бастап вейп өнімдерін қатаң реттеу туралы заңнамалық бастамалар көтерілді. Үкімет жасөспірімдердің денсаулығын қорғау мақсатында вейп сатылымын шектеуді, ал заңсыз өндірістерді мүлдем жоюды қолға алды.

Дегенмен, сұраныс бар жерде ұсыныс та пайда болады. Ресми статистика бойынша, Қазақстанда вейп тұтынатындардың басым бөлігі — 18 бен 30 жас аралығындағы жастар. Сол себепті қарапайым пайда табуды көздеген азаматтар көлеңкелі нарыққа баруда.

Бұл істердің барлығы бір мәселені көрсетеді: заңсыз өнімдер тек салықтан жалтару емес, сонымен қатар қоғамдық денсаулыққа төнген нақты қауіп.

Сайрам ауданындағы жасырын вейп өндірісі ісі – заңсыз кәсіпкерлікпен күрестің айқын мысалы. Соттың әділ шешімі мемлекет мүддесін қорғауға және қоғамға қауіп төндіретін өндірістерге тосқауыл қоюға бағытталды.

Ал өткен жылдардағы ұқсас істерді ескерсек, бұл проблема жүйелі сипатқа ие екені байқалады. Сондықтан мемлекеттік органдардың бақылауы да, қоғамның жауапкершілігі де арта түсуі тиіс.