Түркістан облысы. Алкогольге және шылым шегуге қарсы шаралар әлемдегі денсаулық сақтау және қауіпсіздік салаларында кеңінен танылған мәселе болып табылады.

Алкогольге және шылым шегуге қарсы шаралар әлемдегі денсаулық сақтау және қауіпсіздік салаларында кеңінен танылған мәселе болып табылады. Қазақстанда да осы бағытта көптеген нақты қадамдар жасалып, қоғамның денсаулығын жақсарту мақсатында түрлі кешенді шаралар жүргізіліп жатыр.

1. Заңнамалық реттеу

Алкоголь мен темекі өнімдерін сатуға, жарнамалауға және тұтынуға қатаң шектеулер қойылған. 2003 жылы Қазақстан темекі шегуге қарсы күрес жөніндегі Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының шекті келісімін ратификациялады. Содан бері келесі қадамдар жасалды:

Темекі өнімдерінің жарнамасына тыйым салу: Жарнама арқылы шылым шегуді насихаттау толықтай тыйым салынған, сондай-ақ темекі қаптамаларында ескертпе жазбалар мен қорқынышты суреттер орналастырылады.
Қоғамдық орындарда шектеулер: Қоғамдық орындарда темекі шегуге тыйым салу саясаты тиімділігін көрсетуде. Қоғамдық көлікте, жұмыс орындарында, мәдени және спорттық ғимараттарда шылым шегуге тыйым салынған.

2. Жастар мен балаларға арналған шаралар

Мектептегі білім беру: Мектептерде зиянды әдеттердің алдын алу бағдарламалары енгізілген. Әсіресе, жасөспірімдер арасында шылым шегудің алдын алу бойынша ерекше назар аударылады. Балаларға темекі және алкогольдің денсаулыққа зиянды әсерлері туралы ақпарат беріледі.
Жастар ұйымдары: Үкіметтік емес ұйымдар (ҮЕҰ) және жастар қозғалыстары шылым шегуге қарсы акциялар мен флешмобтар ұйымдастырады. Бұл шаралар жасөспірімдер арасында салауатты өмір салтын насихаттап, алкоголь мен темекіге қызығушылықты азайтуға бағытталған.

3. Экономикалық ынталандырулар

Бағаны реттеу және салықтық ауыртпалық: Қазақстанда алкоголь мен темекі өнімдерінің бағасын қымбаттату арқылы халықтың осы өнімдерді тұтынуын шектеу саясаты қолданылады. Жоғары салықтар зиянды өнімдердің қолжетімділігін төмендетеді. Бұл шаралар тек қана тұтынушыны шектеуге емес, сондай-ақ темекі мен алкогольден түскен кірісті медициналық және білім беру бағдарламаларына қайта бөлуге де мүмкіндік береді.
Субсидиялар мен қолдау: Алкоголь мен темекі өнімдерін тұтынуды азайтуға бағытталған медициналық көмекке субсидиялар беріледі. Сонымен қатар, темекі шегуді тастауға көмектесетін дәрі-дәрмектер мен терапияларға мемлекет тарапынан қолдау көрсетіледі.

4. Медициналық және психологиялық қолдау

Темекі және алкогольге тәуелділікке шалдыққан адамдар үшін арнайы орталықтар жұмыс істейді. Бұл орталықтарда психологиялық қолдау мен медициналық көмек көрсетіледі. Емдеу курстары мен мотивациялық тренингтер тәуелділіктен арылуға бағытталған.

Тәуелділікке қарсы психологиялық тренингтер: Шылым шегуге және алкогольге тәуелділікті ерте кезеңде анықтап, онымен күресу маңызды. Осы бағытта елімізде көптеген психологтар мен наркологтар жұмыс істейді.

5. Ақпараттық кампаниялар

БАҚ пен әлеуметтік желілерде алкоголь мен шылым шегудің зияны туралы ақпараттық науқандар үнемі өткізіліп тұрады. Бұл кампаниялардың басты мақсаты – халықты зиянды әдеттерден сақтандыру және салауатты өмір салтын насихаттау.

Әлеуметтік жарнама: Теледидар, радио, интернет арқылы алкоголь мен темекінің зиянын түсіндіретін бейнероликтер көрсетіледі. Бұл ақпараттық науқандардың халыққа әсері жоғары, себебі зиянды әдеттердің қауіптілігі визуалды түрде көрсетіледі.

6. Халықаралық тәжірибе және ынтымақтастық

Қазақстан халықаралық тәжірибені пайдаланып, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) ұсыныстарына сүйенеді. Бұл шеңберде шылым мен алкогольге қарсы халықаралық конференциялар мен форумдарға қатысу, тәжірибе алмасу және жаңа тәсілдерді игеру маңызды рөл атқарады. ДДСҰ-ның алкоголь мен темекіге қарсы күрес туралы келісімдеріне сәйкес еліміз өз заңнамасын үнемі жаңартып отырады.

7. Тыйымдар мен шектеулерді күшейту

Алкогольді түнгі уақытта сату шектеулері: Көптеген елдердегі сияқты, Қазақстанда да алкогольді түнгі уақытта сатуға шектеу қойылған. Бұл шара азаматтарды алкоголь өнімдеріне тәуелділіктен қорғау және қоғамдық қауіпсіздікті сақтау үшін енгізілген.
Темекіге арналған жаңа тыйымдар: Темекіге арналған жаңа шектеулерге электронды темекі мен вейп өнімдеріне тыйым салу кіреді. Бұл өнімдердің де зияны дәстүрлі темекіден кем емес деп есептеледі.

8. Жұмыспен қамту орындарындағы саясат

Көптеген мекемелер мен кәсіпорындарда қызметкерлер арасында салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін арнайы бағдарламалар іске қосылды. Жұмыс орындарында темекі шегуге арналған арнайы орындар белгіленіп, оларға қол жеткізу күрделендіріледі. Бұл шаралар қызметкерлерді темекіден бас тартуға ынталандырады.

9. Балалар мен жасөспірімдерге қолжетімділікті шектеу

Алкоголь мен шылым өнімдерін кәмелетке толмағандарға сату Қазақстан заңнамасында қатаң тыйым салынған. Бұл заңның орындалуы қадағаланып, заң бұзушылықтар анықталған жағдайда әкімшілік айыппұлдар салынады. Сауда орындары осы талаптарды орындауға міндетті.

Қорытынды

Алкоголь мен темекіге қарсы күрес Қазақстанда жан-жақты әрі кешенді шаралар арқылы жүргізіледі. Қоғам денсаулығын қорғау мақсатында заңнамалық шектеулерден бастап, білім беру, ақпараттық кампаниялар және медициналық көмек көрсету бағыттарында көптеген шаралар жүзеге асырылады. Алкоголь мен шылымға қарсы шаралар ұзақ мерзімді перспективада еліміздің денсаулығын жақсартып, халықтың өмір сүру сапасын арттыруға септігін тигізеді.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы