Түркістан облысы. Сыбайлас жемқорлықтың негізгі түрлері

Шымкент қаласында, Қазақстанның басқа аймақтарында сияқты, сыбайлас жемқорлық мәселесі өзекті болып табылады. Бұл қоғамның түрлі салаларында, әсіресе мемлекеттік қызметте, білім беру, денсаулық сақтау, құрылыс және полиция қызметтерінде кездеседі.
 
Сыбайлас жемқорлық – бұл қызметтік өкілеттіктерді жеке мүдде үшін пайдалану, яғни лауазымды тұлғалардың немесе басқа да ықпалды адамдардың заңсыз әрекеттер арқылы жеке пайда табуы. Ол көбінесе пара беру, алаяқтық, қызмет бабын асыра пайдалану және басқа да заңсыз әрекеттер арқылы көрінеді.

Қазақстанда жемқорлыққа қарсы күрес үшін арнайы агенттіктер құрылып, заңдар қабылданғанына қарамастан, бұл проблема әлі де өзекті болып отыр. Шымкент қаласында да жергілікті атқарушы органдар сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргізуде. Оған Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі мен оның аймақтық бөлімшелері жетекшілік етеді. Олар пара алу, қызмет бабын асыра пайдалану, бюджет қаражатын тиімсіз пайдалану сынды құқық бұзушылықтарды анықтау және алдын алу жұмыстарын жүргізуде.
Сыбайлас жемқорлықпен күресу — бұл тек құқық қорғау органдарының ғана емес, барлық азаматтардың міндеті болып табылады. 

  Сыбайлас жемқорлықтың негізгі түрлері:
1.    Парақорлық: Лауазымды тұлғаға өз міндетін орындау немесе шешім қабылдау үшін заңсыз ақша немесе мүліктік пайда беру.
2.    Қызмет бабын асыра пайдалану: Лауазымды тұлғалардың қызметтік өкілеттіктерін жеке мақсатта пайдаланып, заңға қайшы шешімдер қабылдауы.
3.    Әкімшілік кедергілер жасау: Кейбір шенеуніктер өз міндеттерін атқару барысында түрлі жасанды кедергілер қойып, азаматтарды заңсыз төлемдер жасауға мәжбүрлейді.
4.    Құқықтық алаяқтық: Заңды айналып өтіп, жалған құжаттар жасау, жалған ақпарат тарату арқылы жеке мүдде үшін әрекет ету.

  Шымкентте жемқорлыққа қарсы қоғамдық шаралар да ұйымдастырылып отырады. Әсіресе жастар арасында құқықтық сана мен жемқорлыққа төзбеушілік қалыптастыру бағытындағы тренингтер мен семинарлар өткізіледі. Дегенмен, қоғамның бұл мәселеге белсенді араласуы және әр азаматтың заңға құрметпен қарауы да сыбайлас жемқорлықты төмендетуге өз үлесін қосары сөзсіз.

Жалпы алғанда, бұл мәселені түбегейлі шешу үшін құқық қорғау органдарымен қатар, азаматтық қоғам мен халықтың белсенділігі де маңызды рөл атқарады.  Қоғам жемқорлыққа төзбеушілік танытып, заңдарды сақтау арқылы ғана осы мәселені азайта алады.

Тілші: Кенжебаева Гаухар Жақыпқызы