Түрмелерде есірткіге қарсы түсіндіру жұмыстары: қоғамға қайта бейімделудің маңызды қадамы

Түрмелерде есірткіге қарсы түсіндіру жұмыстары: қоғамға қайта бейімделудің маңызды қадамы

2025 жылдың 24 тамызында Шымкент қаласында маңызды профилактикалық іс-шара өтті. Қала полиция департаменті мен Шымкент қаласы және Түркістан облысы бойынша Қылмыстық атқару жүйесі департаменті бірлескен жоспарға сәйкес, бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеушілер арасында есірткі мен нашақорлықтың алдын алу бойынша кең көлемді түсіндіру жұмыстарын жүргізді.

Бұл жолғы жиын №78 түзеу мекемесінде ұйымдастырылды. Іс-шараның негізгі мақсаты – сотталғандардың құқықтық сауаттылығын арттыру, оларды есірткі заттарының зиянды салдарынан қорғау, сондай-ақ қайталама қылмыстардың алдын алу болды. Мұндай шаралар жазасын өтеушілерді қоғамға қайта бейімдеудің бірден-бір құралы болып 

Жиын барысында құқық қорғау органдарының мамандары есірткінің адам денсаулығына, психикасына және жалпы өміріне тигізетін зияны туралы кеңінен түсіндірді. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген қылмыстық жауапкершілік туралы да толық ақпарат берілді. Есірткіге байланысты қылмыстар үшін қатаң жазалар қарастырылғаны, бұл әрекеттердің жеке адамның болашағына ғана емес, оның отбасы мен қоғамға да үлкен залал әкелетіні атап өтілді.

Ерекше айта кетерлігі, аталмыш мекемеде жазасын өтеп жатқан бірқатар сотталғандар жақында қабылданған рақымшылық актісінің негізінде бостандыққа шыққан немесе жазасы қысқартылған болатын. Сондықтан мұндай профилактикалық жұмыс олардың қателікті қайталамауына және қоғамға бейімделуіне үлкен әсер етеді.

Құқық қорғау органдарының өкілдері сотталғандарға заңды жолды таңдаудың артықшылықтарын түсіндіріп қана қоймай, әлеуметтік жауапкершілікті арттырудың маңызын да атап өтті. Жазасын өтеп шыққаннан кейінгі бейімделу кезеңінде көптеген адамдар қиындықтарға тап болады. Жұмыс табу, отбасымен қарым-қатынасты реттеу, қоғамға қайта араласу – осының барлығы психологиялық тұрғыдан ауыр сынақ.

Сондықтан дәл осындай түсіндіру шаралары жазасын өтеушілердің санасына оң әсерін тигізеді. Олар бостандыққа шыққаннан кейін екінші рет қылмыс жасамауға, заңды өмір салтын ұстануға ынталанады. Бұл – тек жеке адамның емес, тұтас қоғамның қауіпсіздігіне тікелей ықпал ететін маңызды фактор.

Шымкент қаласында түзеу мекемелерінде профилактикалық жұмыстар бұған дейін де жүйелі түрде жүргізіліп келген.

• 2022 жылы қылмыстық атқару жүйесі қызметкерлері сотталғандармен кездесу өткізіп, «Есірткісіз болашақ» атты дәрістер ұйымдастырған болатын. Ол кезде негізгі назар жастарға бағытталды, себебі нашақорлықпен алғаш рет қылмыс жасағандардың басым бөлігі – жас буын еді.
  
   
• 2023 жылы профилактикалық шаралар аясында қоғамдық ұйымдар мен дін өкілдері де тартылды. Олар жазасын өтеушілерге моральдық тұрғыдан қолдау көрсетіп, адами құндылықтарға оралуға үндеді.
  
   
• 2024 жылы түзеу мекемелерінде арнайы психологиялық тренингтер өткізілді. Бұл тренингтерде есірткіге тәуелділіктен арылудың жолдары, стрессті жеңу тәсілдері және қоғамға бейімделудің қадамдары үйретілді.
  
   

Ал биылғы 2025 жылғы іс-шараның ерекшелігі – рақымшылықпен бостандыққа шыққан немесе жазасы қысқарған азаматтарға ерекше көңіл бөлінуінде. Олардың қоғамға қайта бейімделуі өзекті мәселе болып тұр. Бұл бағыттағы түсіндіру жұмыстарының негізгі мақсаты – жаңадан еркіндікке шыққан азаматтардың екінші рет қылмыс жасамауына жол бермеу.

Мұндай профилактикалық шаралардың нәтижесі – тек сотталғандардың тағдырын түзету ғана емес, жалпы қылмыс деңгейін төмендету. Әсіресе есірткіге байланысты құқық бұзушылықтардың алдын алу қоғам үшін аса маңызды. Өйткені есірткі қылмыстары көбіне басқа қылмыстардың да өсуіне ықпал етеді: ұрлық, алаяқтық, зорлық-зомбылық көбіне нашақорлықпен байланыстырылады.

Шара барысында айтылған тағы бір маңызды ой – құқықтық мәдениетті арттыру. Әрбір азамат заңды білуі және оны сақтауы тиіс. Ал түрмеде жазасын өтеп жатқан адамдар үшін бұл білім екі есе маңызды, өйткені олар еркіндікке шыққаннан кейін жаңа өмір бастауы керек.

Шымкент қаласының полиция департаменті мен Қылмыстық атқару жүйесі департаменті алдағы уақытта да осындай шараларды тұрақты түрде өткізуді жоспарлап отыр. Бұл тек бір реттік акция емес, жүйелі түрде жүргізілетін ұзақ мерзімді жұмыс екені айтылды. Келешекте мұндай түсіндіру жұмыстарын басқа да түзеу мекемелерінде ұйымдастыру, сонымен қатар психологиялық және әлеуметтік көмек бағдарламаларын кеңейту көзделіп отыр.

24 тамыз күні өткен №78 түзеу мекемесіндегі профилактикалық шара жазасын өтеушілердің құқықтық сауаттылығын арттыруға, есірткінің зияны туралы түсініктерін кеңейтуге және қайта қылмыс жасаудың алдын алуға бағытталды. Бұрынғы жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, бұл жолғы іс-шара рақымшылық алған және жазасы қысқарған азаматтарды қоғамға бейімдеуге ерекше мән беруімен ерекшеленді.