Түркістан облысында суармалы судың тапшылығын шешу мақсатында жаңа су құрылыстары белсенді түрде іске асуда

Түркістан облысында ауылшаруашылығы саласында су тапшылығын тиімді шешуге бағытталған үлкен жобалар қатарынан «Бәйдібек ата» және «Боралдай» су қоймаларын салу жобалары белсенді жүзеге асырылуда. Бұл маңызды бастамалар Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, өңірдегі су режимін тұрақтандыруға, аграрлық секторды тұрақты дамытуға бағытталған кешенді шаралардың бір бөлігі болды. Ағымдағы жылы құрылысы басталған бұл су құрылымдары іске қосылғаннан кейін «Бөген» су қоймасының су сақтау көлеміне қосымша 113 миллион м³ су жіберіледі деп күтілуде. Бұл суармалы жерлерге қажетті шикізат көлемін айтарлықтай арттыратыны анық.

Сонымен қатар Ордабасы және Сауран аудандарында да су қоймаларын салу жұмыстары жүріп жатыр. Олар тәулігіне 194 мың м³ дейін су көлемін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Бұл бағыттағы жұмыстар өңірдің сумен қорғалатын аумағын кеңейтіп, әсіресе ауыл шаруашылығы үшін қажетті ресурстармен қамтамасыз ете отырып, ауыл шаруасына серпін береді.

Облыс әкімі Нұралхан Көшеров жақында өткізген жиында былтырғы жылмен салыстырғанда облыста өңірлік дақылдарды 890 мың гектарға егетініміз, оның ішінде суармалы алқап көлемі – 552 мың гектар екенін және вегетациялық маусым қалыпты жағдайда өтіп жатқанын атап өтті. Әкім осы жобалар фермерлерге қажетті суды тұрақты беруге мүмкіндік туындатарын мәлімдеді. Бұл ретте, су тапшылығын жою, сумен қамтамасыз ету жүйесін жаңарту мәселесі күн тәртібінде болуы тиіс.

Салыстыру үшін өткен жылдардың тәжірибесіне көз жүгіртсек, Түркістан облысында 2020–2022 жылдары бірнеше шағын су қоймалары салынған, бірақ олардың ауқымы күрделі су тапшылығын шешуге жеткіліксіз еді. Сол кезеңдерде 10–15 миллион м³ су сақтайтын су қоймалары іске қосылды, бірақ аграрлық сектор талаптарын толық қамтымады. Егістіктер тек 400 мың гектарға дейін ғана сумен қамтамасыз етіліп, фермерлер арасында қысқы су тапшылығы айтарлықтай сезілді. Сондықтан бұндай көлемдегі дақылдарды жаппай егу мүмкін болмады.

2023 жылы да көлбеу кезеңде суды тиімді пайдалану бағыты бойынша нормативтік құжаттар өзгертілді, бірақ су молдығы сапасында біз көргендей шешімдер іс жүзінде орындалған жоқ. Су үйлердің көлемі жеткіліксіз болғандықтан, дақылдарды суармалық түрде қамтамасыз ету әдеттегі түрде ғана жүріп отырды.

Ал 2025 жылы салынатын «Бәйдібек ата», «Боралдай» сияқты ірі су қоймалары – ол суармалы модельдің жаңа кезеңі. Әкімдіктің айтуынша, «Бөген» қосымша 113 млн м³ су алады, бұл облыс бойынша суару жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Сөйтіп, бұрын жоқ мүмкіндіктер пайда болды.

Бұл жобалар ауыл шаруашылығының көлемін ұлғайтуға, өнім өндіруді арттыруға, фермерлер үшін қорғалған ресурстарға қолжетімділікке жол ашады. Егер бұрын сумен қамтамасыз ету жүйесі тапшылдыққа ұшыраса, енді жоба жүзеге асқаннан кейін су тапшылығы мәселесін түбегейлі шешуге болады.

Әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан бұл жобалар оң әсерін тигізеді. Суармалы жерлердің көлемі артып, ауыл шаруашылығы өнімін өндірудің қорғалуы қамтамасыз етіледі. Судың жеткілікті көрінісі сумен қамтамасыз етілген алқаптардың өнімділігін арттырады. Бұл фермерлердің табысын арттырумен қатар, сыртқы нарықтарға шығарылу мүмкіндігін де күшейтеді.

Аскери қолданыстағы құрылыстар да пайдасын береді. Су қоймаларын салу кезінде жұмыс орындары ашылады, инженерлер мен құрылысшылар жұмылдырылып, жергілікті жұмыс күшіне қолдау көрінеді. Әсіресе Ордабасы және Сауран ауданындағы су қоймаларына байланысты жергілікті тұрғындар жұмыспен қамтылып, әлеуметтік жағдайы жақсарады.

Интеграциялық тұрғыдан алғанда, бұл жобалар жергілікті экономиканың әртараптандырылуына ықпал етеді. Ауыл шаруашылығы ашылып жатқан нарыққа бағыт алған сайын қосалқы сервистер, логистика және экспорттық бағыттағы қосымша секторлардың дамуы мүмкін.

1990–2000 жылдарының басындағы су тапшығы мен ашық суармалы жүйедегі тоқырауды еске алсақ, қазіргі реформалар – даму мен ауылшаруашылық өнімділікті арттырудың орнықты бағыты екені көрінеді. Сонымен қатар, су нысандарының инфрақұрылымдық стандарттарға сай жаңартылуы, өз кезегінде ауыл көшкіндерін тежейді, жастар ауылда қалуға деген мотивация алады.

Жалпы, 2025 жылы басталған үлкен су құрылыс жобалары экологиялық, экономикалық, әлеуметтік тұрғыдан облыстың даму индикаторларын көтереді. Бұл – аграрлық даму қағидасымен қатар, азаматтардың әл-ауқатын қамтамасыз ету бағытына негізделеді.

Қорыта келгенде, суармалы жүйенің жетілдірілуі мен су қоймаларын салу – Түркістан облысының аграрлық дамуда жаңа серпіні болып табылуда. Су тапшылығын шешу, өнім өндіруді тұрақтандыру, әлеуметтік мәселелерді шешу айқын көрініп тұр. Жаңа жобалар іні ілгерілеуді, жаңару мен тұрақты экономика бағытын көрсетеді, сондықтан бұл бастаманың маңызы облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін аса маңызды.