Шымкентте жеті айда 1243 наркосайт бұғатталды
2025 жылғы 12 тамызда Шымкент қаласында биылғы жеті айдың ішінде есірткі заттарын жарнамалаумен және таратумен байланысты 1243 интернет-ресурс бұғатталғаны белгілі болды. Бұл дерек Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің ресми мәліметтеріне сүйеніп жарияланды. Құқық қорғау органдарының айтуынша, бұл ауқымды жұмыс қаладағы ғана емес, бүкіл ел аумағындағы есірткіге қарсы күрес стратегиясының маңызды бөлігі болып отыр. Шымкент қалалық Полиция департаментінің есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасы интернет кеңістікті тәулік бойы бақылауда ұстайды. Қызметкерлер әлеуметтік желілерден бастап, түрлі мессенджерлер мен анонимдік платформаларға дейін мұқият тексеріп, есірткі заттарын жарнамалайтын немесе сатуға ұсынатын кез келген ресурсты анықтауға тырысады. Бұл бағыттағы жұмыста кибер-волонтерлер де белсенді рөл атқарып келеді. Олар өздерінің ерікті бастамалары арқылы полицияға күдікті сілтемелер мен парақшаларды хабарлап, арам пиғылды сайттарды табуға көмектеседі. Табылған интернет-ресурстар арнайы ақпараттық жүйеге енгізіледі және тексеруден кейін ғана бұғатталады. Полиция өкілдерінің айтуынша, әрбір сайт немесе арна алдымен кәсіби сарапшылардың қатаң тексеруінен өтеді, құқыққа қайшы контенттің нақты бар екені анықталғанда ғана оған қолжетімділік шектеледі. Бұл шаралар тек заңсыз контентті жоюға ғана емес, сонымен бірге жазықсыз адамдардың құқықтарын қорғауға бағытталған.Мұндай іс-шаралар өткен жылдары да жүргізілген. Мысалы, 2023 жылы ел көлемінде 3000-нан астам наркосайт жабылды. Сол кезде құқық қорғаушылардың басты мақсаты есірткіге тәуелділіктің алдын алу, жастарды қауіпті тәуелділіктерден қорғау және интернеттегі заңсыз сауданың жолын кесу болды. 2024 жылы бұл жұмыс одан әрі күшейтіліп, нәтижесінде жыл соңына дейін ондаған мың ресурс бұғатталды. Сол жылы ІІМ мәліметінше, 11 тоннадан астам есірткі айналымнан алынып, жойылды, ал нарко-сайттардың жалпы саны 19,5 мыңға жеткен еді.
Ағымдағы жылы Шымкентте жүргізіліп жатқан жұмыс көлемі біршама жоғары деңгейде қалып отыр. Бұл көрсеткіштерден интернеттегі есірткі саудасының әлі де өзекті проблема екенін көруге болады. Сарапшылардың пікірінше, интернеттің дамуы қылмыскерлерге жаңа мүмкіндіктер беріп отыр. Есірткі заттарын сатып алушылар мен сатушылар анонимдік мессенджерлерді, криптовалютаны және шифрланған платформаларды пайдаланады, бұл олардың әрекетін әшкерелеуді қиындатады. Сондықтан мұндай жағдайда киберкеңістіктегі мониторинг пен алдын алу шаралары аса маңызды.
Шымкентте бұл бағыттағы жұмыстардың нәтижелілігі қоғам мен полицияның бірлескен іс-қимылының арқасында артып келеді. Кибер-волонтерлердің қосқан үлесі айтарлықтай. Олар тек күдікті сілтемелерді хабарлап қана қоймай, сонымен бірге өз орталарында есірткіге қарсы насихат жүргізеді. Жастар арасында түсіндіру жұмыстары, тренингтер мен кездесулер ұйымдастырылып, интернеттегі қауіптер туралы ескерту жиі айтылады. Мұндай алдын алу шараларының тиімділігі өткен тәжірибеден белгілі. Мысалы, 2022–2023 жылдары мектептер мен колледждерде өткізілген семинарлардан кейін оқушылардың есірткі жарнамаларына қызығушылығы азайғаны анықталды.
Бұл ретте құқық қорғау органдарының алдында тұрған тағы бір маңызды міндет – интернетте заңсыз контентті жариялаған адамдарды анықтап, жауапкершілікке тарту. Полиция деректеріне сүйенсек, биыл Шымкентте есірткі заттарын интернет арқылы таратқаны үшін ондаған адам ұсталды. Олардың арасында ұйымдасқан топ мүшелері де, жеке әрекет еткендер де бар. Кейбір жағдайларда қылмыскерлер жалған аккаунттар мен фейк-дүкендерді пайдаланып, өз ізіне түсуді қиындатқан. Алайда жедел-іздестіру шаралары нәтижесінде олардың әрекеті әшкереленіп, қылмыстық істер қозғалды.
Салыстырмалы түрде айтқанда, 2023 жылы мұндай қылмыстардың саны көбірек болған. Бұл бір жағынан полицияның жұмысын жандандыруға, екінші жағынан алдын алу мен түсіндіру шараларының күшеюіне түрткі болды. Бүгінде Шымкентте кәмелетке толмағандар мен жастардың есірткіге қол жеткізу мүмкіндігін барынша шектеу мақсатында мектептерде, оқу орындарында, тіпті жазғы демалыс лагерлерінде арнайы дәрістер мен кездесулер өткізіледі. Бұған қоса, қоғамдық орындарда да профилактикалық брошюралар таратылып, QR-код арқылы есірткіге қарсы ақпаратқа қол жеткізу мүмкіндігі беріледі.
Жеті айдың ішінде 1243 сайттың жабылуы – бір қарағанда, сандық көрсеткіш қана сияқты көрінуі мүмкін. Алайда оның артында мыңдаған адамның, әсіресе жасөспірімдердің, заңсыз және қауіпті контенттен қорғалуы тұр. Бұл көрсеткіш Шымкенттің тек қала деңгейінде ғана емес, республикалық деңгейде де интернеттегі есірткі саудасына қарсы күресте алдыңғы қатарда тұрғанын көрсетеді.
Алдағы уақытта мұндай жұмыстар жалғасын табады. Құқық қорғау органдарының жоспарында киберкеңістікті бақылауды күшейту, жаңа технологиялық шешімдерді енгізу, сондай-ақ халықаралық серіктестік арқылы шетелдік серверлерде орналасқан наркосайттарды жабу бар. Бұған қоса, қоғамды да бұл іске белсене қатыстыру көзделуде. Себебі интернеттегі қауіп-қатерлермен күресте әр азаматтың қырағылығы мен жауапкершілігі маңызды рөл атқарады.
Шымкенттегі осы жеті айлық нәтижелер өткен жылдардағыдай есірткіге қарсы күрестің тек офлайн ғана емес, онлайн кеңістікте де қарқынды жүріп жатқанын дәлелдейді. Бұл – заманауи қылмыс түрлеріне бейімделген, жаңа тәсілдер мен құралдарды пайдалана отырып, қоғамды қорғауға бағытталған кешенді жұмыстың көрінісі.
Тілші : Алимбетов Азамат
