Шымкенттік полицейлер тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы аясында рейд өткізді

2025 жылғы 18 тамыз күні Шымкент қаласында кезектен тыс маңызды іс-шара өтті. Қала полиция департаментінің қызметкерлері тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу мақсатында арнайы рейд ұйымдастырып, бірқатар мекенжайларды аралап, профилактикалық жұмыстар жүргізді. Бұл іс-шараға Шымкент қаласы Полиция департаментінің Жергілікті полиция қызметі басқармасы жанындағы Отбасылық тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы күрес тобының мамандары және Әл-Фараби аудандық полиция бөлімінің учаскелік инспекторлары жұмылдырылды.
Бұл жолғы рейдтің басты ерекшелігі – тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы жөніндегі заң талаптарын тікелей орындау және есепте тұрған азаматтармен бетпе-бет кездесу арқылы олардың қазіргі жағдайын бақылау. Іс-шара барысында «Қазақстан Республикасының зорлық-зомбылық профилактикасы туралы» заңының 20-бабы басшылыққа алынды. Осы бапқа сәйкес, тұрмыстық жанжалға бейім, қорғау нұсқамасы берілген немесе профилактикалық есепте тұрған тұлғалар полиция тарапынан тұрақты қадағалауға алынады.
Рейд барысында полиция қызметкерлері мұндай азаматтардың тұрғылықты үйлеріне барып, олармен әңгімелесіп, құқықтық түсіндіру жұмыстарын жүргізді. Әңгіме барысында тұрғындарға заңды қайта бұзған жағдайда әкімшілік қана емес, сонымен қатар қылмыстық жауапкершілік туындайтыны қатаң ескертілді. Сонымен бірге, тұрмыстық жанжалға апаратын негізгі себептерді талқылап, оның алдын алу үшін әлеуметтік көмек пен психологиялық қолдаудың маңызы туралы кеңес берілді.
Құқық қорғаушылар тексеріс кезінде тек заң талаптарын түсіндіріп қана қойған жоқ, сонымен бірге отбасының жалпы тұрмыс жағдайына назар аударды. Өйткені сарапшылардың пікірінше, әлеуметтік жағдайдың төмендігі немесе тұрмыстық қиындықтар жанжалдардың басты себептерінің бірі болып табылады. Мысалы, жұмыссыздық, табыстың жетіспеушілігі немесе тұрғын үй мәселелері жиі жанұя ішінде түсініспеушіліктер тудыратын факторлар болып келеді. Сондықтан рейд барысында полицейлер әлеуметтік қызмет өкілдерімен бірге мұндай мәселелерді анықтап, оларға қолдау көрсету жолдарын қарастырды.
Жергілікті тұрғындар рейдке оң баға берді. Азаматтардың айтуынша, полицияның мұндай қадамдары қоғамдағы тұрақтылықты сақтауға және адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған. «Бұрын тек заң бұзылған соң ғана полиция араласатын еді, қазір алдын ала түсіндірме жүргізіп, жағдайды бақылап отырғаны көңілге сенім ұялатады» – дейді рейдке қатысқан тұрғындардың бірі.
Бұл тексеріс барысында полицияның қатаң бақылауымен қатар, түсіндіру және қолдау көрсету жұмыстарының қатар жүргізілуі азаматтар үшін сенімді әрі қолайлы жағдай тудырды.
Шымкент қаласында мұндай іс-шаралар бұған дейін де ұйымдастырылған болатын. 2023 жылы «Отбасындағы тыныштық — қоғамдағы тұрақтылық» атты кең ауқымды акция өткізілді. Ол кезде полициямен бірге психологтар, заңгерлер, үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері қатысып, тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесіне көпшіліктің назарын аударған еді. Ал 2024 жылы профилактика жұмыстары жүйелі кездесулер, семинарлар және ақпараттық шаралар түрінде жалғасын тапты. Бұл іс-шараларда халықты құқықтық тұрғыдан сауаттандыру, жәбірленушілерге қолдау көрсету мәселесі басым бағыттардың бірі болды.
Ал биылғы, 2025 жылғы рейдтің басты ерекшелігі – полиция қызметкерлерінің есептегі азаматтардың отбасына тікелей барып, олардың тұрмыс-тіршілігімен жақыннан танысуы. Бұл әдіс болашақтағы мүмкін заң бұзушылықтарды алдын ала анықтауға және олардың алдын алуға тиімді мүмкіндік береді.
Құқық қорғау саласының сарапшылары тұрмыстық зорлық-зомбылықпен күресте тек жазалау шаралары жеткіліксіз екенін айтады. Көп жағдайда айыппұл немесе уақытша қамау жағдайды шешпейді, керісінше отбасындағы қарым-қатынасты күрделендіреді. Сондықтан мамандар кешенді қолдау – әлеуметтік көмек, жұмысқа орналастыруға жәрдемдесу, психологиялық кеңес беру – зорлық-зомбылықтың алдын алуда ең тиімді құралдардың бірі екенін алға тартады.
Шымкентте өткен рейд осы кешенді тәсілдің тәжірибеде жүзеге асырылып жатқанын көрсетті. Бұл тек қадағалау ғана емес, сонымен бірге қоғам мүшелеріне қолдау білдірудің нақты мысалы болды.
Дәл осындай тәжірибелер әлемнің көптеген елдерінде бар. Мысалы, Еуропада тұрмыстық зорлық-зомбылыққа бейім адамдар үшін арнайы оңалту бағдарламалары енгізілген. Мұндай бағдарламаларда агрессияға бейім азаматтар психологиялық терапиядан өтіп, эмоциясын басқаруды үйренеді. Қазақстанда да соңғы жылдары осындай бастамалар қолға алынып, жыл сайын күшейіп келеді.
2025 жылғы Шымкенттегі рейд осындай халықаралық тәжірибелермен үндесіп отыр. Бұл қоғамдағы тыныштық пен отбасының берекесін сақтау жолындағы нақты қадамдардың бірі ретінде бағаланды.
Жалпы алғанда, Шымкент қаласында өткен бұл рейд полицияның ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ ісі екендігін тағы бір мәрте дәлелдеді. Жүйелі профилактика, азаматтармен ашық диалог және әлеуметтік қолдау тұрмыстық зорлық-зомбылықтың айтарлықтай төмендеуіне ықпал етпек.
Алдағы уақытта мұндай рейдтерді тұрақты өткізу жоспарлануда. Бұл тек қадағалау шарасы емес, сонымен бірге қоғамда бейбіт өмір сүру мәдениетін қалыптастырудың маңызды жолы болып қала бермек.

Тілші : Алимбетов Азамат