Шымкентте сыбайлас жемқорлыққа қарсы жүйе күшейюде: қаланың тарихында тұңғыш рет жоғары лауазымды полиция қызметшілері

Шымкентте сыбайлас жемқорлыққа қарсы жүйе күшейюде: қаланың тарихында тұңғыш рет жоғары лауазымды полиция қызметшілері

Шымкент қаласында орын алған соңғы жағдай қоғам назарын ерекше аударды. 2025 жылдың 20 тамызында сағат 14:00 шамасында Туран ауданы полиция басқармасының бастығы Нуржан Тлеуов пен осы бөлімнің оперуполномоченныйы Кайсар Калдарбек 6 миллион теңге көлемінде пара алу кезінде ұсталды. Бұл операцияны ұлттық қауіпсіздік комитетінің қызметкерлері жүзеге асырды. Алынған ақпаратқа сәйкес, полицейлер аталған соманы ауыр қылмыс — есірткі сату бабын жеңілдеу бапқа ауыстыру үшін алған. Яғни, күдіктілер ісін есірткі сату емес, сақтау ретінде өзгертіп, жеңіл жазаға әкелуді уәде еткен. Қазіргі таңда қылмыстық іс Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 366-бабы 2-бөлігі бойынша тіркеліп, тергеу басталды. Бұл жағдай Шымкенттегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы жүйенің қалай күшейіп жатқанын айқын көрсетіп отыр.

Бұл оқиғаның мәні ерекше, себебі алғаш рет қалада аудандық деңгейдегі полиция басқармасының бастығы дәл осылай ашық түрде ұсталды. Бұрын мұндай жоғары лауазымды қызметкерлердің пара алған сәтінде құрықталуы сирек болатын, ал бұл жолы ұлттық қауіпсіздік органдарының жедел әрі шешімді әрекеті қоғамға үлкен белгі берді. Бұл – құқық қорғау жүйесінде енді ешкімге көз жұма қарамайтынын, лауазымына қарамастан заң алдында барлығы бірдей жауап беретінін дәлелдеп отыр.

Соңғы жылдары Шымкент қаласында сыбайлас жемқорлықпен күрес тақырыбы жиі көтеріліп келеді. Әсіресе, полиция саласында адалдықты қамтамасыз ету басты назарға алынды. 2024 жылы да осындай оқиға тіркелген болатын. Өткен жылдың 20 наурызында патрульдік полиция ротасының командирі Азамат Аимбетов пара алу күдігі бойынша ұсталған еді. Ол төменгі деңгейдегі қызметкер болса да, оның әрекеті көпшілікке жария етіліп, тиісті қылмыстық іс қозғалды. Бұл оқиға құқық қорғау органдарындағы бақылаудың тек қағаз жүзінде емес, іс жүзінде де жүргізілетінін көрсеткен алғашқы мысалдардың бірі болды.

2024 жылғы оқиға қоғамда резонанс тудырғанымен, ол төменгі буындағы қызметкерге қатысты болғандықтан, көпшілік оны әдеттегі жағдай ретінде қабылдады. Ал 2025 жылғы тамыздағы оқиға мүлде басқа деңгейде өтті. Бұл жолы парамен ұсталғандар қатарында полиция бөлімінің бастығы бар. Мұндай жағдай алғаш рет тіркеліп отыр. Демек, сыбайлас жемқорлыққа қарсы жүйе бір жыл ішінде едәуір дамып, ауқымды әрі ықпалды тұлғаларды да жауапкершілікке тартуға дайын екенін көрсетті.

Бұл өзгерістер қоғамдағы сенімге тікелей әсер етуде. Көптеген азаматтар бұрын құқық қорғау органдарына қатысты «жоғары лауазымды адамдардың әрекеті жабулы қазан жабулы күйінде қалады» деген пікірде болған. Енді, жаңа оқиғалардан кейін, мұндай көзқарас өзгеріп, шынайы заң үстемдігі қалыптасып келе жатқаны байқалады. Әсіресе, пара көлемінің ірі болуы, істің есірткі қылмысына қатысты болуы жағдайдың салмағын одан сайын арттыра түсті.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы жүйенің күшеюі тек жазалау шараларымен шектеліп отырған жоқ. Соңғы жылдары Шымкент қаласында құқық қорғау органдарын цифрландыру, қызметкерлерді ротациялау, ішкі бақылауды арттыру сынды шаралар жүйелі түрде жүзеге асырылып келеді. Бұл процестердің нәтижесінде бұрын-соңды болмаған қадамдар жасалып отыр. Мысалы, егер 2024 жылғы жағдай жекелеген қызметкердің пара алу дерегін көрсетсе, 2025 жылы бүкіл бөлімнің басшысы ұсталды. Бұл ретте қоғамдық бақылау да айтарлықтай күшейді. Әлеуметтік желілерде жарияланған ақпараттар дереу таралып, қоғамда қызу талқылануда.

Салыстырып қарасақ, 2024 жылғы оқиға құқық қорғау органдарының төменгі деңгейінде ғана шектелсе, бір жылдан кейінгі жағдай сыбайлас жемқорлықпен күрестің жаңа сатыға шыққанын дәлелдейді. Яғни, енді тек төменгі буын қызметкерлері ғана емес, жоғары лауазым иелері де жауапқа тартылуда. Бұл сыбайлас жемқорлыққа қарсы жүйенің тек қағаз жүзінде емес, нақты өмірде де жүзеге асырылып отырғанының айғағы.

Жалпы алғанда, Шымкент қаласында болған соңғы оқиға құқық қорғау органдарындағы әділдік пен заңдылық қағидаттарын нығайтуға бағытталған маңызды қадам болып саналады. Азаматтардың сенімі тек осындай нақты әрекеттер арқылы артады. Енді қоғам алдында бір ғана сұрақ тұр: бұл жағдай жүйелі өзгерістердің бастамасы ма, әлде жекелеген оқиға ма? Дегенмен, өткен жылғы және биылғы деректерді салыстырсақ, тенденция анық көрінеді. Жүйе жылдан жылға күшейіп, әрбір пара алу фактісіне нақты жауап қайтарылуда.