Әл-Фараби ауданы полициясы шымкенттіктерге киберқауіпсіздік ережелерін еске салды

2025 жылдың 26 қыркүйегінде Шымкент қаласы Полиция департаменті Әл-Фараби аудандық полиция басқармасының жергілікті полиция қызметі бөлімінің учаскелік инспекторлары тұрғындар арасында интернет алаяқтықтың алдын алу бойынша ауқымды түсіндірме жұмыстарын жүргізді. Бүгінгі таңда интернет алаяқтық – қоғам үшін ең өзекті мәселелердің бірі. Әсіресе әлеуметтік желілер мен онлайн төлем жүйелерінің кеңінен қолданылуы қылмыскерлерге түрлі айла-тәсілдер арқылы азаматтарды алдау мүмкіндігін беруде. Осыған байланысты полиция қызметкерлері тұрғындарды сақ болуға шақырып, негізгі қауіпсіздік ережелерін түсіндірді.
Интернеттегі ең бірінші және маңызды қағида – жеке мәліметтерді ешкімге жария етпеу. Полиция инспекторлары атап өткендей, алаяқтар көбіне азаматтардың жеке құжат нөмірлерін, банк картасының деректерін немесе құпия сөздерін алдап алуға тырысады. Мұндай деректер қолдарына түскен жағдайда олар қаржыны өз пайдасына аударып немесе басқа да заңсыз әрекеттер жасауы мүмкін. Сондықтан да тұрғындарға жеке құпия деректерін бөтен адамдарға бермеу, әлеуметтік желілерде жеке өмірге қатысты тым көп ақпарат жарияламау ұсынылды.
Алаяқтар аккаунттарды бұзып, азаматтардың жеке парақшаларын немесе электронды пошталарын иемденіп, достары мен туыстарынан ақша сұрап жатады. Мұндай жағдайға жол бермеу үшін әр аккаунтқа күрделі әрі әртүрлі құпия сөз орнату қажеттігі айтылды. Сонымен қатар құпия сөзді жүйелі түрде ауыстырып отыру және екі факторлы аутентификацияны қолдану – қауіпсіздікті арттыратын сенімді тәсіл. Бұл әдіс арқылы аккаунтқа тек құпия сөзбен ғана емес, қосымша SMS-код немесе арнайы қосымша арқылы да кіру керек болады.
Интернет алаяқтықтың кең тараған түрлерінің бірі – жалған сілтемелер мен хаттар тарату. Көп жағдайда алаяқтар банктердің, салық органдарының немесе пошта қызметтерінің атынан хабарлама жіберіп, азаматтарды сілтемеге өтуге шақырады. Шын мәнінде мұндай сілтемелер зиянды сайттарға алып барып, қолданушының жеке деректерін ұрлайды. Осыған байланысты полиция қызметкерлері ешқашан күмәнді сілтемелерді ашпауға, күмәнді хаттарды тек ресми сайттар арқылы тексеруге кеңес берді.
Соңғы жылдары онлайн сатып алу кеңінен таралды. Алайда дәл осы салада алаяқтардың әрекеті жиілеп отыр. Олар жалған интернет-дүкендер ашып, арзан бағадағы тауарлар ұсынады. Алайда төлем жасалған соң тауар жеткізілмейді. Осындай жағдайлардың алдын алу үшін азаматтарға тек ресми және сенімді сайттардан ғана сатып алуға, төлем кезінде сайттың қауіпсіздік белгісіне назар аударуға кеңес берілді. Әсіресе сайт мекенжайының «https://» таңбасымен басталуы мен құлып белгісінің болуы қауіпсіздік кепілі болып саналады.
Әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде бейтаныс адамдардан түрлі хабарламалар жиі келеді. Көбіне олар «ақша аудар», «сыйлық берейін» немесе «жеңіл жолмен табыс табасың» деген сияқты ұсыныстар жасайды. Полиция қызметкерлері мұндай ұсыныстарға ешқашан сенбеуге шақырды. Себебі бұл – алаяқтардың кең таралған айласы. Сондай-ақ онлайн таныстықтар кезінде де аса абай болу керек. Себебі қылмыскерлер сенімге кіріп, кейін қаржылай көмек сұрайды немесе басқа да алаяқтық әрекеттерге барады.
Интернет алаяқтықтың алдын алу үшін тек жеке деректерді қорғау ғана емес, құрылғылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету де маңызды. Полиция инспекторлары азаматтарға антивирус бағдарламаларын қолдануға, телефон мен компьютердің бағдарламаларын үнемі жаңартып отыруға кеңес берді. Бұл құрылғыларға зиянды бағдарламалардың түсуіне жол бермейді және жеке ақпараттың сыртқа таралу қаупін азайтады.
26 қыркүйек күні өткізілген түсіндірме шарасында учаскелік инспекторлар мектептер мен колледж студенттерімен, сонымен қатар қала тұрғындарымен кездесулер ұйымдастырды. Арнайы буклеттер таратылып, нақты мысалдар келтірілді. Полиция қызметкерлері интернет алаяқтарының түрлі тәсілдерін түсіндіріп, әрбір азаматтың қырағылығы қоғамның жалпы қауіпсіздігіне тікелей әсер ететінін баса айтты.
Кездесуге қатысқан тұрғындар мұндай түсіндіру жұмыстарының пайдасы зор екенін жеткізді. Әсіресе егде жастағы адамдар мен жастар үшін интернет қауіпсіздігі тақырыбы аса өзекті. Себебі біріншілері онлайн банкингті қолдануда қиындықтарға тап болса, екіншілері әлеуметтік желілерде жиі уақыт өткізеді. Сондықтан полиция тарапынан берілген нақты нұсқаулықтар олардың алаяқтарға алданбауына көмектеседі.
Шымкент қаласы Полиция департаментінің Әл-Фараби аудандық полиция басқармасының учаскелік инспекторлары жүргізген бұл түсіндірме жұмыстарының басты мақсаты – интернет алаяқтықтың алдын алу және азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру. Интернет – заманауи өмірдің ажырамас бөлігі. Алайда оны қауіпсіз қолдану әрбір адамның жауапкершілігіне байланысты.
Интернеттегі қауіпсіздік ережелерін сақтау арқылы ғана біз жеке деректерімізді қорғай аламыз, қаржымызды сақтай аламыз және қоғамда алаяқтық әрекеттердің таралуына жол бермейміз.