Түркістан облысы. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру — әділ қоғамның кепілі

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыру — қоғамды адалдық пен әділдікке тәрбиелеудің маңызды бір бөлігі. Бұл процесс арқылы адамдардың парақорлыққа деген теріс көзқарасын қалыптастырып, жемқорлықтың зардаптарын түсіндіреміз. Қазір мемлекет сыбайлас жемқорлықпен күресу үшін арнайы бағдарламалар қабылдап, түрлі шаралар ұйымдастыруда. Мұның бәрі халықтың жемқорлыққа қарсы мәдениетін дамытуға бағытталған.

Жемқорлықтың зардаптары

Жемқорлық бір қоғамның дамуын тежейді, себебі адал еңбекке емес, «өз таныстары арқылы мәселе шешуге» жағдай жасайды. Бұл халық арасында теңсіздік тудырады, ал әл-ауқаты төмен адамдар одан ары қиындыққа тап болады. Жемқорлықтың кеңінен таралуы білім беру, денсаулық сақтау, жол салу сияқты көптеген салаларға зиян келтіреді. Мысалы, бір салада пара беру арқылы жұмысқа тұру үйреншікті нәрсе болса, сол салада біліксіз мамандар көбеюі мүмкін. Мұндай жағдайда қоғамның дамуы нашарлайды.

Жемқорлыққа қарсы сана қалыптастыру үшін не істеу керек?

Жемқорлықты тоқтату үшін ең алдымен адамдардың ойлау жүйесін өзгерту керек. Халық жемқорлықтың дұрыс емес екенін түсініп, оған жол бермеуі тиіс. Ол үшін жастарды бала кезінен адалдыққа тәрбиелеу маңызды. Мектепте оқушыларға сыбайлас жемқорлықтың зияны, оның қандай қиындықтарға әкелетінін түсіндірген жөн. Қазірдің өзінде оқу орындарында сыбайлас жемқорлыққа қарсы сабақтар өткізіліп жатыр, алайда мұндай жұмыстарды көбейту керек.

Медианың рөлі

Жемқорлыққа қарсы сананы қалыптастыруда бұқаралық ақпарат құралдарының да рөлі зор. Теледидар, газет, радио және әлеуметтік желілер арқылы қоғамға жемқорлықтың зиянын, оның қандай салдарға әкелетінін көрсетіп отыру керек. Жемқорлықтың нақты мысалдарын көрсете отырып, халықтың жемқорлыққа қарсы көзқарасын күшейтуге болады. Әлеуметтік желілерде сыбайлас жемқорлыққа қарсы қозғалыстар, пікірталастар ұйымдастырып, оған жастарды тартуға болады.

Құқықтық шаралар

Жемқорлықты азайту үшін заңдарды қатаңдату қажет. Пара алған немесе пара берген адам жауапқа тартылып, әділ жазалануы керек. Жемқорлыққа қатысты қылмыстар үшін тек айыппұл ғана емес, бас бостандығынан айыру жазасын қолдану да тиімді болмақ. Қатаң заңдар халық арасында «жемқорлыққа барудың дұрыс еместігін» түсінуге септігін тигізеді. Сонымен қатар, мемлекеттік қызметкерлердің жалақысын арттыру да — жемқорлықпен күрес шараларының бірі. Себебі жақсы табыс табатын қызметкер пара алуға азғырылмайды.

Жастардың рөлі

Жастар — қоғамның болашағы, сондықтан олардың жемқорлыққа қарсы санасын қалыптастыру өте маңызды. Жастар жемқорлықты көріп, оған бейжай қарамай, оған қарсы күресу жолында белсенді болулары керек. Қоғамда сыбайлас жемқорлықтың зиянын түсінген жастар көбейген сайын, біздің болашақта адал, әділ қоғам құру мүмкіндігіміз артады. Ол үшін жастар арасында жемқорлыққа қарсы тренингтер, семинарлар, пікірталастар ұйымдастырып, оларға жемқорлықтың кері әсерін түсіндіру керек.

Қоғамдық бақылау

Жемқорлыққа қарсы күресте қоғамның рөлі де өте маңызды. Әрбір азамат сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске үлес қосуы керек. Қоғам жемқорлыққа байланысты жағдайларды ашық көрсетіп, оған бей-жай қарамай, тиісті орындарға хабарлап отыруы тиіс. Әрине, бұл оңай жұмыс емес, бірақ егер қоғамда жемқорлыққа қарсы бейжайлық болмаса, жемқорлықты азайту мүмкіндігі жоғары болады.

Жалпы, сыбайлас жемқорлыққа қарсы сананы дамыту — ұзақ мерзімді және жан-жақты процесс. Әрбір адам жемқорлықтың дұрыс емес екенін түсініп, оған қарсы тұруы тиіс. Біздің қоғамда сыбайлас жемқорлықты жою үшін халықтың санасын өзгерту, жастарды тәрбиелеу, құқықтық шараларды қатаңдату қажет. Жемқорлықсыз қоғам құру — әрбір азаматтың арманы, сондықтан бұл мәселеге бей-жай қарамауымыз керек.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы