Президент Жолдауында қойылған міндет – еліміздің өнеркәсіп әлеуетін толық пайдалану үшін жан-жақты қабылданған шаралар нәтижесінде Шымкент қаласының 2024 жылғы 7 айдағы әлеуметтік-экономикалық дамуында оң динамика қалыптасып отыр.

Қаланың 2023 жылғы 11 айдағы әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштерінің динамикасы оң нәтиже көрсетті. 2024 жылғы 1 қазанға қала халқының саны 1246,7 мың адамды құрады.
Шымкент қаласының өңдеу өнеркәсібінде 2024 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар саны 1 617 бірлікті құрады, оның ішінде 14 – ірі, 39 – орта және 1 564 – шағын кәсіпорын. Өңдеу өнеркәсібіндегі кәсіпорындарында 21 мың адам жұмыспен қамтылған.

Жалпы, өңірдің өңдеу өнеркәсібінің үлесі бүгінде 87%-ды құрап, республикадағы ең жоғары көрсеткіштердің бірі болып отыр.
Өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындары биылғы қаңтар-тамызында 621,6 млрд теңгенің  өнімін өндіріп, өнеркәсіптік өндіріс индексі 103,0%-ды құрады.

Түрлі сала бойынша өнім көлемінің артуы есебінен көрсеткішке қол жеткізілді, атап айтқанда фармацевтика өнеркәсібі – 39,1%-ға, химия өнеркәсібі – 36,7 %-ға, резина және пластмасса бұйымдарын өндіру – 17,6%-ға, машина жасау – 6,0%-ға, мұнай өңдеу өнімдері – 2,3%-ға және сусындарды өндіру – 1,7%-ға артты.

Қала бірқатар өнім өндіру бойынша республикада алдыңғы қатарда тұр. Республикада өндірілетін мақта майының 97%-ы, мақта маталарының – 93%-ы, дәрілік заттардың – 35%-ы, шыны ыдыстар өндірісінің – 34%-ы, цемент клинкерлері өнімінің – 31%-ы, мұнай өнімдерінің – 30%-ы, тазартылған күнбағыс майының – 29%-ы, өңделген шай мен кофе өнімдерінің – 28%-ы, минералды тыңайтқыштардың – 25%-ы, портландцементтің – 23%-ы қалаға тиесілі.

2019 жылы «Тассай» индустриялық аймағында машина жасау саласында Орта Азияда баламасы жоқ жалпы құны 20,1 млрд теңгені құрайтын «Asia Trafo» ЖШС-ның трансформатор зауыты құрылды. Сондай-ақ еліміздегі ең ірі кілем өндіретін зауыт «Бал Текстиль» ЖШС «Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағында жобасын сәтті іске асырып келеді. Одан бөлек, «Оңтүстік» индустриялық аймағында орналасқан «QazAlpack» зауыты – Орталық Азиядағы алюминий банкаларын өндіру бойынша бірегей жобаны іске асырған алғашқы компания. 

Сонымен қатар өңдеу өнеркәсібі саласына жаңа инвесторлар тарту мақсатында машина жасау, фармацевтика, металлургия, жиһаз өнеркәсібі, құрылыс индустриясы саласындағы жобаларды іске асыру үшін «Жұлдыз» индустриялы аймағын қосымша 155 гектарға кеңейту, жеңіл өнеркәсіп саласын одан әрі дамыту мақсатында «Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағын 175 гектарға ұлғайту, ауыр металлургия саласындағы жобаларды іске асыруға «Темір» индустриялық аймағы (1076 га), логистикалық хаб құру мақсатында сауда-логистикалық орталығын қосымша 136 гектарға ұлғайту көзделіп, дайын өндірістік алаңдар құру мақсатында 118 гектар аумаққа «Стандарт» жеке индустриялық аймақтары құрылуда.
Аталған аймақтарда 11 мың жұмыс орнын құра отырып, тартылған инвестиция көлемі 759 млрд теңге болатын, 275 жоба іске асырылады.
Шымкент – еліміздегі жеңіл өнеркәсіп жақсы дамыған қалалардың бірі.
«Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағы құрылуы жеңіл өнеркәсіптің дамуына және оның бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, отандық мақтаның тұтыну үлесін арттыру мен қосылған құны жоғары дайын жеңіл өнеркәсіп өнімдерін шығаруға ықпал етті.
2024 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша Шымкент қаласының жеңіл өнеркәсібіндегі жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар саны 171 бірлікті құрады, оның ішінде 2-уі – ірі, 8-і – орта және 161-і – шағын кәсіпорындар.

Жеңіл өнеркәсібі кәсіпорындарымен биылғы қаңтар-тамыз айларында 24,1 млрд теңгенің (2023 ж. 8 айы – 25,7 млрд теңге) өнімі шығарылып, өнеркәсіптік өндіріс индексі 84,0%-ды құрады. Саланы шикізатпен қамтамасыз ету бойынша шешімін таппаған мәселе жоқтың қасы. Алайда, бүгінде өнімдерді өткізу мәселесі өзекті болып отыр.

2024 жыл басынан бері саладағы бірқатар компания тұрақты тапсырыстардың болмауы, өнімдердің (иірілген жіптің) сатып алу бағасының төмен болуы, дайын өнімдерді өткізу нарығының тарылуы, шетелдік тапсырыс берушілердің сатып алынған тауарлар үшін жасайтын төлемдерінің кешіктірілуі (АҚШ долларындағы өзара есеп айырысу) сынды мәселе төңірегінде қиындықтарға тап бола бастады. Оған қоса, иірімжіп нарығындағы белгіленген баға өнімдерінің бәсекеге қабілетсіз және Өзбекстан тарапынан демпинг жасауы, компаниялар өндірісінің рентабельсіз болуына алып келді. Соның салдарынан, бүгінде «AZALA Cotton» ЖШС иірімжіп шығаратын фабрика өндірісі тоқтап тұрса, саланың өзге кәсіпорындарының жүктелуі төмен болуда. Осы мәселенің шешімі – бюджет қаражаты есебінен өткізілетін тендерлердегі жергілікті компаниялар үлесінің артуы болмақ.

Келтірілген деректер қорытындысына сәйкес, Президент Жолдауында қойылған міндет – еліміздің өнеркәсіп әлеуетін толық пайдалану үшін жан-жақты қабылданған шаралар нәтижесінде Шымкент қаласының 2024 жылғы 7 айдағы әлеуметтік-экономикалық дамуында оң динамика қалыптасып отыр.

Тілші: Кенжебаева Гаухар Жақыпқызы