Салауатты ұйқының құпиялары: ғылым не дейді?

Ұйқы – біздің өміріміздің үштен бір бөлігін алатын, бірақ көбіміз оның қаншалықты маңызды екенін түсіне бермейтін процесс. Дұрыс ұйқы денсаулықты жақсартып, өнімділікті арттырады, ал ұйқының бұзылуы дене және психикалық дерттердің туындауына себеп болуы мүмкін. Салауатты ұйқыны қамтамасыз ету үшін ғылым не ұсынады? Келесі кеңестерге назар аударыңыз.

1. Ұйқының ұзақтығы маңызды ма?

Әр адамның ұйқыға қажетті уақыты әртүрлі болғанымен, орташа алғанда ересек адамдарға 7-9 сағат ұйқы қажет. Бұл уақытта ағза демалып, қалпына келеді, ал ми күндіз алған ақпараттарды реттейді.
    Балалар мен жасөспірімдерге 8-10 сағат ұйқы қажет.
    Қарт адамдардың ағзасы аз ұйқыға бейім болғанымен, кемінде 7 сағат ұйықтау маңызды.

2. Ұйқының фазалары: сапалы ұйқының негізі

Ұйқының екі негізгі кезеңі бар:
    Тез ұйқы фазасы (REM) – ми белсенді жұмыс істейді, бұл кезеңде көбінесе түс көреміз.
    Баяу ұйқы фазасы – дене толық демалып, бұлшықеттер мен ағза қайта қалпына келеді.

Ұйқы циклдары әрбір 90 минут сайын қайталанады. Егер сіз оянғанда өзіңізді сергек сезінгіңіз келсе, ұйқыңыз осы циклдардың аяқталуымен сәйкес келуі керек.

3. Ұйқыны жақсартуға көмектесетін әдеттер

Ғылым ұйқының сапасын жақсарту үшін келесі кеңестерді ұсынады:
    Тұрақты режим ұстаныңыз: Күнде бір уақытта ұйықтап, бір уақытта тұрыңыз. Бұл биологиялық сағаттың дұрыс жұмыс істеуіне көмектеседі.
    Ұйықтар алдында гаджеттерден аулақ болыңыз: Экраннан таралатын көк жарық ұйқы гормоны мелатониннің бөлінуін тежейді.
    Физикалық белсенділік: Күнделікті жаттығулар ұйқыны тереңдетеді, бірақ кешке ауыр спорт түрлерінен аулақ болған жөн.
    Салауатты тамақтану: Ұйқыға 2-3 сағат қалғанда ауыр тағамдардан бас тартыңыз, себебі ол ағзаның демалуына кедергі келтіруі мүмкін.

4. Ұйқыға дайындықтың психологиялық аспектілері

Миыңыздың тынығуы үшін тыныштық пен жайлылықты қамтамасыз етіңіз:
    Медитация немесе тыныс алу жаттығулары стресс деңгейін төмендетуге көмектеседі.
    Бөлменің қараңғы әрі салқын болуы ұйқыға оң әсер етеді.
    Кітап оқу немесе тыныш музыка тыңдау сізді босаңсытады.

5. Ұйқының бұзылу себептері және шешімдері

Егер сіз жиі ұйықтай алмай жүрсеңіз, бұл мынадай факторларға байланысты болуы мүмкін:
    Стресс пен мазасыздық: Бұл жағдайда релаксация техникасын қолдану немесе психологтан көмек сұрау қажет.
    Кофеин мен алкоголь: Олар ұйқы сапасын нашарлатады. Кофеинді түстен кейін ішпеуге тырысыңыз.
    Ұйқы апноэсы: Бұл – ұйқы кезінде тыныстың үзілуімен сипатталатын жағдай. Бұл мәселе болса, дәрігерге жүгініңіз.

6. Жастық пен матрастың маңыздылығы

Сапалы ұйқы үшін төсек-орынның да рөлі зор. Матрастың тым қатты немесе тым жұмсақ болмауын қадағалаңыз. Жастық сіздің мойын омыртқаларыңызды дұрыс қалыпта ұстауы керек.

Салауатты ұйқы – денсаулықтың, мидың тиімді жұмысының және жалпы өмір сапасының кепілі. Ұйқыны жақсарту үшін күнделікті әдеттеріңізді реттеп, дұрыс режим қалыптастыру маңызды. Ғылымның осы кеңестері сіздің ұйқыңыздың сапасын арттырып, күнделікті сергек әрі бақытты өмір сүруге көмектеседі.

Тілші: Түймебай Аяжан Лениншілқызы