Түркістан облысында жаңа уран өңдеу зауыты іске қосылды

2025 жылдың 3 шілдесінде Түркістан облысы, Созақ ауданында маңызды өндірістік нысан – «Оңтүстік Төртқұдық» уран өңдеу зауыты салтанатты түрде іске қосылды. Бұл зауыт «КАТКО» қазақстандық-француздық біріккен кәсіпорны» ЖШС-нің ауқымды жобасы аясында салынды. Іс-шараға Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров, Францияның Қазақстандағы елшісі Сильван Гиоге, «KATKO» компаниясының бас директоры Паскаль Бастьен, «Қазатомпром» Ұлттық атом компаниясының Басқарма төрағасы Мейіржан Юсупов және басқа да жоғары лауазымды тұлғалар қатысты.

Жобаның негізгі ерекшелігі – жоғары технологиялар мен экологиялық қауіпсіздік талаптарына сай келетін жаңа буындағы өңдеу жүйелерімен жабдықталғаны. Жылдық қуаттылығы – 2000 тонна уран, ал болашақта бұл көлемді 4000 тоннаға дейін ұлғайту жоспарланған. Зауыттың құрылысына 74,7 миллиард теңге инвестиция құйылды, бұл өңір үшін аса ірі капитал тарту көрсеткіші.

Жобаның аясында Созақ ауданында 6000 гектар жер бөлініп, инфрақұрылым толық қамтамасыз етілді. Жол, су, электр желілері тартылып, инженерлік жүйелер жаңартылды. Құрылыс барысында 600 адам жұмыспен қамтылып, зауыттың тұрақты жұмыс істеуі үшін 1300 адам жұмысқа алынады. Бұл – аудан мен облыс тұрғындары үшін үлкен әлеуметтік-экономикалық қолдау.

Түркістан облысы – Қазақстандағы уран өндірісінің негізгі орталықтарының бірі. Қазіргі уақытта өңірде 10 уран кен орны жұмыс істеп тұр. Бұл зауыт – соның ішінде жаңадан салынған ең ірі өндірістік нысандардың бірі. Ол ішкі нарықты ғана емес, экспортты да уран өнімімен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, зауыт Қазақстан мен Франция арасындағы өнеркәсіптік, экономикалық әріптестіктің айқын жемісі болып табылады.

Жобаның артықшылығы – тек өндіріс емес, білім, кадр даярлау, жергілікті тұрғындарды жұмысқа тарту, әлеуметтік қолдау сияқты бағыттардың дамуына түрткі болуында. Жаңа мамандар даярлау, экологиялық қауіпсіздік стандарттарын сақтау және заманауи басқару жүйелерін енгізу бұл өндірістің ұзақ мерзімді әрі тұрақты болуын қамтамасыз етеді.

Өткен жылдары да Түркістан облысында ауқымды инфрақұрылымдық және өндірістік жобалар іске асқан болатын. Мысалы, 2024 жылы Жетісай ауданында жаңа қосалқы электр станциясы іске қосылды. Бұл нысан Жетісай қаласы мен маңындағы ауылдарды тұрақты электр қуатымен қамтамасыз етуге бағытталған болатын. Қуаттылығы 110/35/10 кВ болатын станция 1800-ден астам абонентке қызмет көрсете бастады. Жоба барысында 15 адам тұрақты жұмыспен қамтылды.

2023 жылы Түркістан қаласында өңірдегі ауыл шаруашылығын дамытуға бағытталған бірнеше жылыжай кешендері мен балық шаруашылықтары іске қосылды. Атап айтқанда, Сайрам ауданында банан өсіретін жылыжай салынды. Онда жылына 1000 тонна тропикалық өнім алынып, ішкі нарыққа жеткізіле бастады. Сонымен қатар, жаңа балық шаруашылықтары балықтың бірнеше түрін өсіріп, нарыққа шығаруды қолға алды.

Осы жобалармен салыстырғанда, уран өңдеу зауытының ерекшелігі – бұл таза индустриялық бағыттағы, жоғары технологиялық өндіріс. Егер алдыңғы жобалар халықтың күнделікті тұрмыс сапасын арттыруға бағытталса (жарық, азық-түлік, ауыл шаруашылығы), «Оңтүстік Төртқұдық» жобасы елдің стратегиялық шикізат қорын тиімді игеру мен шетелдік инвестицияны тарту бағытына бағытталған. Бұл – Қазақстанның энергетика саласындағы халықаралық беделін арттыруға ықпал ететін жоба.

«Оңтүстік Төртқұдық» уран өңдеу зауыты Түркістан облысының дамуына жаңа серпін беріп отыр. Ол тек Созақ ауданы үшін емес, жалпы еліміздің уран өнеркәсібі үшін стратегиялық маңызы бар өндірістік базаға айналмақ. Жобаның сәтті жүзеге асуы – өңірлік дамудың жаңа кезеңге өткенін көрсетеді. Бұрынғы инфрақұрылымдық және ауыл шаруашылық жобалармен салыстырғанда, бұл бастама – экономиканы әртараптандыру мен технологиялық жаңғырту жолындағы нақты қадам.

Келешекте Түркістан өңірі тек аграрлық аймақ емес, индустрия мен экспорттық өндірістің де орталығына айналатыны анық.