ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНДА ЖАҢА КӘСІПОРЫНДАР АШУ БОЙЫНША МЕМОРАНДУМ ЖАСАЛДЫ

2025 жылдың 10 шілдесінде Түркістан облысында ерекше бір оқиға – «Орта Азия» халықаралық өнеркәсіптік кооперация орталығы мен «Түркістан» арнайы экономикалық аймағы аясында жаңа индустриалды парк құрылысы туралы келісімге қол қойылды. Бұл мақсатта облыс әкімінің орынбасары Талғат Қозбеков пен қытайлық инвестор Чжоу Дань меморандумға қол қою рәсімінде кездесті. Бұл не деген сөз?

Меморандумға сәйкес, жобаның бірінші кезеңінде индустриалды парк ғылыми-зерттеу, тәжірибелік-конструкторлық зертханалар мен өндірістік цехтарды қамтитын интеллектуалды кластерге айналады. Электр жабдықтары, энергия үнемдейтін жарықтандыру құрылғылары, құбырлар мен клапандар, тұрмыстық тауарлар – осылардың бәрі Орталық Азия нарығына бағытталады. Алдағы уақытта металлургия, тоқыма, электрондық коммерция салаларына арналған логистикалық және өндірістік нысандар, кеңсе ғимараттары мен кедендік қоймалар салу жоспарланып отыр. Барлық құрылыс жұмыстары үш кезеңмен жүргізілмек.

Бұл бастама өңір экономикасына қандай әсер тигізеді? Біріншіден, бұл инвесторлар тарту арқылы жаңа жұмыс орындарын ашуға және жергілікті өндірісті дамытуға жол ашады. Тиісінше, экономикалық өсім бағамдары жақсарады, облыс бюджетті толықтырып, әлеуметтік бағдарламаға қосымша қаржы бөлінетін болады.

Салыстыру үшін мұндай бастамалар бұрын да болған: мысалы, 2024 жылы Мақтаарал мен Жетісай аудандарында агроөнеркәсіптік парктер құрылған еді. Алайда сол кезде инвесторлар көбіне ауыл шаруашылығы саласына бағытталған жобаларды таңдады, ал бүгінгі жоба – өндірістік кластерге және экспортқа бағытталған. Бұл – жоғары технология мен инновацияға бет бұрған жаңа кезең.

2019–2021 жылдардағы Түркістан экономикалық дамуында негізгі қолдау инфрақұрылым мен әлеуметтік жобаларға қаржы бөлінді. Бұл бағыт дұрыс болғанымен, бұл жолы қойылған мақсат – өндіріс пен экспортқа үлесін арттыру. Бұл ретте жаңа зауыттар мен қоймалардың құрылуы облыстың инвестициялық имиджін айтарлықтай көтереді.

Сондай-ақ мұндай меморандумдардың өткен кезеңдегі мысалдары бар. 2023 жылы Түркістан облысы Швейцария мен ҚХР-дан келген инвесторлармен фармацевтикалық және агроөнеркәсіп бағытына меморандумға қол қойған еді. Бірақ ол кезде жобалар көлемі мен технологиялық деңгейі ақсап тұрды. Ал бүгінгі жоба – кешенді және көптүрлі бағытта: ғылыми, өндірістік, логистикалық, кедендік – бәрі қамтылған.

Атап өтсек, бұл жоба белгіленген мерзімде іске қосылса, 2026–2027 жылдарға қарай индустриалды аймақтың жұмысқа кіріскені байқалады. Бұған дейін іске асқан агроөнеркәсіптік жобалармен салыстырғанда, бұл жолы салынып жатқан зауыттар түрлері мен технологиялар деңгейі әлдеқайда жоғары болмақ.

Осы жоба аясында маңызды мәнге ие тағы бір мәселе – экспорттық әлеует. Жаңа өндіріс орындары Орталық Азия мемлекеттеріне, Еуропа мен Қытай нарықтарына өнім шығарумен айналысатын болады. Бұл өңірдің экономикалық байланыстарын кеңейтіп, экспорттық кірістерді арттырады.

Сонымен қатар бұл жоба инженерлік және ғылыми мамандарды тартуға басымдық береді. Алдын-ала келісім бойынша, ғылыми-зерттеу компоненті міндетті. Бұл – жоғары білім саласы мен өндірісті жақындату, жас мамандарға біліктілік арттыру мүмкіндігін береді.

Жобаның артықшылығы – кешенді жоспар. Индустриалды парк ішінде зертхана, өндіріс, логистика, кедендік пункттар, тұрғын-үй аралас ғимараттар мен тұрмыстық инфрақұрылым қарастырылған. Яғни инвестор және жұмысшы қауым толық әлеуметтік және өндірістік құрылымға ие болуға тиіс. Бұған дейінгі тәжірибе негізінде аймақ әкімі орынбасары мен облыс әкімі Қос облыстық басқармаларға жылдам қолдау көрсету, рәсімдерді жеңілдету және инфрақұрылымды дайындауды тапсырды.

Ең маңыздысы – экономикалық тиімділік. Өткен жобалар негізінен мемлекеттік қолдау мен ішкі нарыққа бағытталса, бұл жолғы жоба экспортқа басымдық береді. Бұл Түркістанды өңірлік индустриалды хаб ретінде қалыптастырудың бастапқы қадамы.

Жалпы алғанда, бұл меморандум – Түркістан облысының экономикалық дамуында жаңа парақ басталғанын білдіреді. Бұрынғы тәжірибе көрсеткендей, жоспарлы және кешенді жобалар ғана тұрақты экономикалық өсімге кепіл бола алады.

Қорыта айтқанда, 10 шілдедегі меморандум – құрылыс пен ғылымның, экспорттық бағыт пен халықаралық серіктестік арнасын біржолата бір орталыққа біріктіре алатын нақты стратегиялық бастама. Бұл Түркістан облысының 2025–2030 жылдарға арналған даму жоспарына серпін береді және өңірді жаңа даму деңгейіне көтереді.